Już w najbliższy weekend, 16 września, odbędzie się prapremiera spektaklu „Młody mężczyzna” na podstawie książki ubiegłorocznej noblistki Annie Ernaux pt. „Le jeune homme”.
– „Le jeune homme” jest w jej dorobku książką szczególną, ponieważ na dalszy plan zeszły w niej tematy dotąd bardzo mocno istniejące w literackich utworach Ernaux, takie jak hierarchiczność, nadużywanie władzy, kwestie wykluczenia społecznego i klasowego – mówi Katarzyna Kalwat, reżyserka spektaklu.
Na pierwszym planie w tym utworze znalazł się natomiast temat bliskości, namiętności i relacji z mężczyzną. Punktem wyjścia było dla Katarzyny Kalwat pytanie, jak obecność kogoś dużo młodszego od noblistki wpłynęła na życie francuskiej pisarki.
– Młody mężczyzna, którego Ernaux nazywa A., staje się kimś, kto zmienia bieg jej życia. Za jego sprawną pisarka w swoisty sposób odpamiętuje swoje historie, często bardzo trudne, i nadaje im nowy wymiar. Dzięki temu zaczyna istnieć jako kobieta przemawiająca z pozycji siły i władzy. W teatrze rzadko mówi o dojrzałych kobietach, o kobietach będących w sile wieku – podkreśla Katarzyna Kalwat.
Reżyserka zwraca uwagę na to, że realizatorzy i aktorzy potraktowali tekst Annie Ernaux pt. „Le jeune homme” jako zadanie aktorskie.
– Zawarte w nim tematy i zdarzenia stały się punktem wyjścia do odegrania przez aktorów scen, często trudnych. Scenariusz jest więc połączeniem oryginalnego tekstu Annie Ernaux oraz osobistych wypowiedzi i improwizacji aktorów – mówi reżyserka spektaklu.
W „Młodym mężczyźnie” zagrają Ewelina Paszke-Lowitzsch i Dominik Smaruj.
– Gram, a może performuję, Annie Ernaux, francuską noblistkę z 2022 roku. Towarzyszy mi Dominik Smaruj – mój były student, ale staramy się nie posługiwać tą relacją – zapewnia Ewelina Paszke-Lowitzsch.
– Ewelina uczyła mnie scen aktorskich na pierwszym roku studiów w Akademii Sztuk Teatralnych, a teraz wskakujemy razem do łóżka. Z początku było to dla nas trudne, dlatego cieszę, że pierwszy raz w życiu pracowaliśmy z koordynatorką scen intymnych, Krystyną Lamą Szydłowską. Bardzo mi to pomogło – podkreśla Dominik Smaruj.
Adaptacji książki Annie Ernaux pt. „Le jeune homme” dokonała Sandra Szwarc. Krzysztof Szekalski napisał tekst sceniczny w oparciu o tę sztukę i na bazie improwizacji.
– Ciągle uczestniczymy w procesie improwizacji i myślę, że pozostaniemy w nim do samego końca. Chcielibyśmy zachować świeżość tego tekstu, przynajmniej w pewnych momentach, żeby pozostawić pewne rzeczy niedopowiedziane i mieć przestrzeń wolności. Jak mówi Katarzyna Kalwat: „Idziemy od tyczki tyczki”, ale po drodze mogą wydarzyć się między nami różne, czasem nieoczekiwane i nieoczywiste, sytuacje oraz interakcje – zaznacza Ewelina Paszke-Lowitzsch.
Krzysztof Szekalski zwraca uwagę na to, że Annie Ernaux zawsze pisze na podstawie własnych doświadczeń.
– Tylko wtedy jest to dla niej precyzyjne i prawdziwe. Jej metoda pracy polega na tym, że wielokrotnie poprawia swoje teksty, aby dojść do największej perfekcji. Musieliśmy więc być bardzo odpowiedzialni w uzupełnianiu tego utworu o nasze treści tak, żeby były na równie wysokim poziomie merytorycznym i treściowym, co teksty Ernaux. Dotyczy to także jakości języka, która jest równie istotna, co tematyka tej książki – wyjaśnia autor tekstu scenicznego.
W spektaklu w reż. Katarzyny Kalwat ważną rolę odegrają fotografie, których autorem jest znany artysta wizualny, Zbigniew Libera.
– Zauważyliśmy, że do narracji, którą przeprowadza Annie Ernaux, bardzo pasują zdjęcia Nan Goldin – wielkiej fotografki, która specjalizuje się w robieniu intymnych zdjęć. Podążałem za jej sposobem fotografowania – wyjaśnia Zbigniew Libera.
W „Młodym mężczyźnie” będzie można usłyszeć muzyczne utwory, które skomponowała Teoniki Rożynek.
– Starałam się zawrzeć w tym spektaklu jak najwięcej dźwięków, które będą budowały napięcie, ale najbardziej należy się spodziewać zastanej sytuacji dźwiękowej. Pracowałam na przetworzeniach już istniejącej muzyki – mówi Teoniki Rożynek.
Katarzyna Kalwat skorzystała z transkrypcji językowej, za którą odpowiada Natalia Mentkowska. Reżyserka zdecydowała się na to, bo istotne wydało jej się napięcie między intelektem a czystym atawizmem, które jest obecne w książce Annie Ernaux.
– To algorytm sztucznej inteligencji, który na oczach widza sczytuje słowa aktorki grającej Ernaux, czyli Eweliny Paszke-Lowitzsch. Bardzo interesuje mnie wprowadzanie do teatru nowych technologii. Transkrypcja języka w znaczący sposób oddziela twórczość napisaną, którą traktujemy jako rodzaj zadania aktorskiego, od wszystkiego, co mówimy publiczności w wymiarze scenicznym – wyjaśnia Katarzyna Kalwat.
Natalia Mentowska nie ukrywa, że to dość skomplikowany proces. I dodaje, że transkrypcja języka dopiero drugi raz została zastosowana w polskim teatrze w tak rozwiniętej formie.
Prapremiera spektaklu „Młody mężczyzna” w reż. Katarzyny Kalwat już 16 września na Scenie na Strychu WTW. Kolejne spektakle: 17, 19 i 20 września oraz 20, 21 i 22 października.
Bilety: www.wteatrw.pl
realizatorzy
tłumaczenie: Agata Kozak
reżyseria: Katarzyna Kalwat
adaptacja: Sandra Szwarc
tekst sceniczny: Krzysztof Szekalski
fotografie, scenografia: Zbigniew Libera
muzyka: Teoniki Rożynek
transkrypcja języka, video: Natalia Mentkowska
koordynacja scen intymnych: Krystyna Lama Szydłowska
inspicjentka: Justyna Bartman-Jaskuła
obsada:
Ewelina Paszke-Lowitzsch, Dominik Smaruj
Informacja prasowa: Wrocławski Teatr Współczesny
