Wrocławskie Fakty

WIDEO

WYWIAD

FELIETON

POLITYKA

KONTAKT

SZUKAJ

Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Aktualności
    • Wrocław
    • Dolny Śląsk
  • Polityka
  • Na sygnale
  • Wrocławskie Fakty TV
  • Sport
  • Kultura
  • Komunikacja i Rozkład Jazdy
  • Zdrowie
Wrocławskie Fakty
  • Aktualności
    • Wrocław
    • Dolny Śląsk
  • Polityka
  • Na sygnale
  • Wrocławskie Fakty TV
  • Sport
  • Kultura
  • Komunikacja i Rozkład Jazdy
  • Zdrowie
Wrocławskie Fakty

„Zaufać sobie i swemu istnieniu” – klucz do odpowiedzi na pytanie: kim jest człowiek?

KK przez KK
12 lutego 2023
w Felieton, Kultura, Polityka, Wiadomości
0
Home Felieton
0
UDOSTĘPNIEŃ
117
WYŚWIETLEŃ
Share on FacebookShare on Twitter

Im bardziej cyfrowa cywilizacja atomizuje społeczeństwa, im brutalniej polityka separuje ludzi należących do wspólnot narodowych, im gorliwiej modernizm zdaje się burzyć jedność Kościoła, im gwałtowniej globalizm będący nową odmianą internacjonalizmu deprecjonuje bogactwo różnorodności, im głębiej trendy transhumanizmu dewastują naturalne relacje międzyludzkie – tym dobitniej domagać się warto odpowiedzi na pytanie: kim jest człowiek?

Społeczna natura człowieka może być i bywa kwestionowana w imię mniej lub bardziej racjonalnych teorii czy w reżimie rozmaitych struktur organizujących funkcjonowanie zbiorowości. Jednym z jej filarów pozostaje jednak mniej lub bardziej uświadomione (ujawniane) dążenie człowieka do wykraczania poza siebie i zarazem odnajdowania się w relacji z drugą osobą.  Negowanie wartości odniesień międzyosobowych faktycznie jest metodą panowania nad ich charakterem, jakąś formą sterowania nimi. Może to być swego rodzaju plan osiągania wymiernych korzyści z przekształcenia stosunków między ludźmi w transakcyjność, a w konsekwencji zredukowanie godności osoby ludzkiej do poziomu klienta takiego czy innego systemu.

  • Człowiek istnieje i żyje na granicy dwóch istot różnych, z których tylko jedna zdaje się stanowić jego człowieczeństwo, a druga – niestety jakby więcej realna niż pierwsza – pochodzi z jego zwierzęcości i warunkuje tamtą. Człowiek znajduje się na granicach dwóch dziedzin bytu: przyrody i specyficznie ludzkiego świata, i nie może bez niego istnieć, lecz świat ten nie wystarcza dla jego istnienia i nie jest zdolny mu go zapewnić.
  • Tak tragiczny jest los człowieka. W tym właśnie przejawia się jego prawdziwa istota: jego genialność i skończoność jego bytu. Rozporządza on w zasadzie jedynie dwiema możliwościami zatriumfowania nad przyrodą. Z jednej strony może poznać sam siebie i otaczającą go przyrodę w jej własnej istocie – prawdziwej i oryginalnej. Z drugiej zaś realizuje swym wysiłkiem – przez swe zwycięstwa, a nawet przez swoje klęski – wartości dobra i piękna.

Tak – w 1961 roku – mówił w wykładzie poświęconym naturze człowieka jeden z najwybitniejszych polskich filozofów, matematyk, fenomenolog Roman Ingarden. Słuchali go wtedy uczestnicy XI Kongresu Towarzystw Filozoficznych Języka Francuskiego zgromadzeni w Montpellier. Cały wykład przetłumaczony na język polski znalazł się na kartach – wydanej w 1987 roku – „Książeczki o człowieku”. Ten zbiór wykładów i esejów Romana Ingardena wcześniej ukazał się w języku angielskim i w języku japońskim. Publikacja – pomimo upływu czasu – nadal uchodzi za jeden z esencjonalnych podręczników skupionych na tych aspektach człowieczeństwa, bez których nie sposób pojąć na czym opierają się relacje między ludźmi tak na poziomie indywidualnym, jak i kolejnych kręgów społeczności (od rodziny począwszy, przez naród do wspólnoty cywilizacyjnej i po całą ludzkość sięgając).

  • Żyjemy wszyscy w czasie i wiemy o tym. Istnieją jednak dwa zasadniczo odmienne sposoby doświadczania czasu i nas samych w czasie. W jednym z nich wydaje się, że to, co „naprawdę” istnieje, to my sami, natomiast czas to jedynie coś pochodnego i tylko zjawiskowego. W drugim zaś przeciwnie – czas i dokonujące się w nim przemiany stanowią jedyną rzeczywistość, my natomiast jakbyśmy zupełnie ulegali unicestwieniu w tych przemianach. W najlepszym przypadku utrzymujemy się w bycie jako czyste zjawisko, jako pewnego rodzaju fantom wytworzony przez przemiany zachodzące w teraźniejszości.
  • Wszystkie próby: zabicia czasu, przezwyciężenia go lub przesłonięcia, nie są zdolne unicestwić w człowieku – na podłożu tego doświadczenia czasu żyjącemu – tlejącej w nim poza wszystkim wiedzy o zatraceniu w czasie. Przeciwnie! Ta wiedza, raczej jej poczucie tylko, jest źródłem wciąż nowego niepokoju i wciąż nowej próby ucieczki człowieka od siebie. Niepokój ten usunie chyba tylko ów człowiek, który poczuje w samym sobie ślady bytu niepodległego czasowi-przemijaniu. By ślad ten w sobie odnaleźć, trzeba umieć przy sobie pozostać bez lęku zatraty siebie w czasie i ulegania pozorowi bycia rzeczą w świecie.
  • Pozostać przy sobie to znaczy nie tylko zwiększyć samowiedzę własnego „ja” w różnych jego kolejach, lecz nadto mieć się we władzy swojej i w starciu z przeciwnościami losu, z sobą, z zagadnieniami życia budować samego siebie, jako wciąż wzmagającą się moc wewnętrzną. Zaufać sobie i swemu istnieniu.

Spis treści „Książeczki o człowieku” kieruje uwagę studiującego wypowiedzi Romana Ingardena do rozdziałów zajmujących najpierw procesami zachodzącymi pomiędzy człowiekiem a przyrodą (której jest on częścią), a potem na naturę człowieka (wykraczającej poza szkielet materialności). Porusza się następnie po warstwach egzystencjalnych człowieczeństwa (wskazujących na ich twórcze ukierunkowanie) i analizuje z nieco poetycką lekkością funkcję czasu (umiejscawiającą człowieka i zarazem wynoszącą go poza liniowość upływu czasu). Najwięcej miejsca poświęca znaczeniu odpowiedzialności (ten rozdział jest kluczowym wątkiem całego opracowania). Ostatnim tematem jest dyskusja (rozumiana jako warunek świadomego wychodzenia człowieka z ograniczeń pozbawiających go rzeczywistych relacji z innymi osobami, a nawet limitujących szacunek do samego siebie).

  • Swoboda dyskusji? Ależ oczywiście, tak. To niezbędny warunek wszelkiego postępu w nauce i czynnik równie istotny dla wszelkiego rozwoju kulturalnego i społecznego.
  • Gdzie brak gotowości do odstąpienia od własnych twierdzeń i do przyjęcia stanowiska naszego oponenta – dyskusja jest od pierwszej chwili skrępowana i przeprowadzana raczej dla pozoru czy dla zaspokojenia własnej ambicji, a nie w celu dojścia wspólnie z przeciwnikiem teoretycznym do prawdy. Rozstrzygające znaczenie ma tu zwłaszcza gotowość do zawieszenia żywionej przez nas dotychczasowej oceny cudzego stanowiska czy postawy. Bez zawieszenia tej oceny nie jesteśmy skłonni wysłuchać rzetelnie cudzej argumentacji ani zrozumieć, dlaczego ktoś inny uznaje pewne twierdzenie, które my uważamy za fałszywe, a występuje przeciwko tym, które my reprezentujemy.
  • Wola zapoznania się niejako w oryginale z cudzym stanowiskiem jest w nauce, a zwłaszcza filozofii, pierwszym warunkiem wyzwolenia się od własnych przesądów i uprzedzeń, ale zarazem jest pierwszym warunkiem prawa domagania się, by nasze stanowisko zostało w równie swobodny sposób zrozumiane i przemyślane, jak prawo do tego ma stanowisko cudze. (…) Dopóki – innymi słowy – nie ma woli współpracy na równych prawach i przy równym wysiłku i przy równej rzetelności (…) dopóty wszelka dyskusja nie jest właściwie potrzebna, bo jest tylko pozorna.
  • Przełamywaniu ułomności ludzkich ma właśnie służyć dyskusja, będąca szukaniem u innych pomocy (…). W tej właśnie funkcji wzajemnego pomagania sobie, współpracy, dyskusja winna i może uzyskać ową swobodę, której my wszyscy winniśmy się domagać jako prawa człowieka, a zarazem czegoś, co dopiero może ją uczynić dyskusją sprawiedliwą.

Roman Ingarden odnosił wywód o sensie i celowości dyskusji, debaty, dyskursu do konfrontowania czy rewidowania twierdzeń naukowych. Jak jednak wyraźnie wskazuje kontekst „Książeczki o człowieku”, stanowiącej ciężarem gatunkowym „księgę o człowieczeństwie”, Autor nie zamykał konkluzji na tle poruszanych w niej tematów w domenie nauk ścisłych i humanistycznych czy nawet nauk filozoficznych.

Po ponad sześćdziesięciu latach od sformułowania poszczególnych wykładów przez jednego z najwybitniejszych polskich myślicieli, jakim był Roman Ingarden, ujawnia się ponadczasowa wartość, a nawet swoisty imperatyw zawartego w nich przesłania. Odczytujemy go w kontekście naszych aktualnych doświadczeń, a przynajmniej powinniśmy się tego czytania i odczytania podjąć, aby uniknąć osobistej czy zbiorowej porażki, może nawet jakiejś nieodwracalnej katastrofy w wymiarze bezpośrednim czy całej ludzkości.

Wspólnota ludzka – od najmniejszej po największą – trwa oddychając tlenem prawdy, żywiąc się ciepłem dobra i mając przed sobą horyzont ze światłem piękna. Prawdę, dobro i piękno możemy współdzielić w każdym kręgu ludzkich odniesień. Człowiek jest sobą, gdy o sobie decyduje i sobą dzieli się, a nawet siebie innym oddaje. Staje się wtedy wolny!

 

Krzysztof Kotowicz
  • TERAZ: Roman Ingarden, Książeczka o człowieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków, 1987
  • W CYKLU #BLIŻEJ SŁOWA POPRZEDNIO: Jolanta Szpyra-Kozłowska, Nianiek, ministra i japonki. Eseje o języku i płci, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Uniwersitas, Kraków 2021 / Feminatywy w Akademii – słowniczek, Dom Utopii – Międzynarodowe Centrum Empatii & Teatr Łaźnia & Akademia Sztuk Pięknych im. Jana Matejki, Kraków 2022
Tagi: Bliżej SłowaBliżejKulturaBliżejKulturynaukapolitykaspołeczeństwo
Poprzedni wpis

Skandal z udziałem byłego trenera Gwardii. Uderzył młodego zawodnika w trakcie meczu!

Następny wpis

Tak zwany „mecz pułapka”. Gwardia Wrocław zagra z nieprzewidywalnym BAS Białystok

Następny wpis
Koniec pięknej serii. Gwardia Wrocław poległa w Krakowie

Tak zwany "mecz pułapka". Gwardia Wrocław zagra z nieprzewidywalnym BAS Białystok

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Zobacz jeszcze

  • Najnowsze
  • Komentowane
  • Popularne
Wybaczyć żeby odzyskać siebie

Wybaczyć, żeby odzyskać siebie – metoda Tippinga – radykalne wybaczanie w praktyce

30 maja 2025
Startuje Hubi Cup 2025

Startuje Hubi Cup 2025 – Wrocław gości czołówkę polskich tenisistów do lat 12

30 maja 2025
Policja informuje! Będą utrudnienia w ruchu w związku z 15. Wrocławskim Marszem Równości

Policja informuje! Będą utrudnienia w ruchu w związku z 15. Wrocławskim Marszem Równości

2 czerwca 2023
Dzień Dziecka to emocje

Dzień Dziecka to emocje – zapraszamy do Krainy Wartości

30 maja 2025
Jego elementy przypominają rusztowanie. Ciekawy pomysł architektów, ale i historia nowodworskiego kościoła

Jego elementy przypominają rusztowanie. Ciekawy pomysł architektów, ale i historia nowodworskiego kościoła

1
Frida premiera baletowa

„Frida” – premiera baletowa w Operze Wrocławskiej

6 czerwca 2025
Pływalnia Letnia Orbita otwiera

Pływalnia Letnia Orbita otwiera sezon

6 czerwca 2025
Ketija Vihmane dołącza do Ślęzy

Ketija Vihmane dołącza do Ślęzy

6 czerwca 2025
Na Tarczyński Arenie Wrocław

Na Tarczyński Arenie Wrocław będzie się działo przez cały czerwiec

6 czerwca 2025

Reklama

timcatering katering

Ostatnie aktualności

Frida premiera baletowa
Kultura

„Frida” – premiera baletowa w Operze Wrocławskiej

6 czerwca 2025
Pływalnia Letnia Orbita otwiera
Inne

Pływalnia Letnia Orbita otwiera sezon

6 czerwca 2025
Ketija Vihmane dołącza do Ślęzy
Sport

Ketija Vihmane dołącza do Ślęzy

6 czerwca 2025
Na Tarczyński Arenie Wrocław
Biznes

Na Tarczyński Arenie Wrocław będzie się działo przez cały czerwiec

6 czerwca 2025
Kolejny weekend z Wrocławskimi
Komunikacja i Rozkład Jazdy

Kolejny weekend z Wrocławskimi Liniami Turystycznymi – historyczne pojazdy znów na trasach

5 czerwca 2025
Czas na futbolowe emocje
Sport

Czas na futbolowe emocje – Panthers Wrocław podejmą Prague Lions Stadionie Olimpijskim

5 czerwca 2025

WrocławskieFakty.pl - wiarygodne informacje z Wrocławia i regionu. Sprawdzone fakty i opinie.

Social Media

Polityka prywatności
Kontakt

Kategorie

  • Biznes
  • Blisko Wrocławia
  • Długołęka
  • Dolny Śląsk
  • Dzieje się
  • Edukacja
  • Felieton
  • Handel
  • Inne
  • Komunikacja i Rozkład Jazdy
  • Kultura
  • Na sygnale
  • Oświadczenie
  • Polityka
  • Rozkład Jazdy
  • Sport
  • Syców
  • Ważne
  • Wiadomości
  • Wideo/Galerie
  • Wrocław
  • Wywiad
  • Zdrowie

Ostatnie aktualności

Frida premiera baletowa

„Frida” – premiera baletowa w Operze Wrocławskiej

6 czerwca 2025
Pływalnia Letnia Orbita otwiera

Pływalnia Letnia Orbita otwiera sezon

6 czerwca 2025
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Aktualności
    • Wrocław
    • Dolny Śląsk
  • Polityka
  • Na sygnale
  • Wrocławskie Fakty TV
  • Sport
  • Kultura
  • Komunikacja i Rozkład Jazdy
  • Zdrowie

© 2022 WroclawskieFakty.pl

Drogi użytkowniku
Po zapoznaniu się z niniejszą informacją, poprzez kliknięcie na „Przejdź do serwisu” lub zamknięcie tego okna zgadzasz się na to, aby Twoje dane osobowe były przetwarzane
w taki sposób jaki został omówiony w regulaminie oraz niniejszej polityce (https://wroclawskiefakty.pl/polityka-prywatnosci)

PRZEJDŹ DO SERWISU
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are as essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
SAVE & ACCEPT