„Przebaczamy i prosimy o przebaczenie” – rękopis listu biskupów polskich do biskupów niemieckich z 1965 roku – tramwaj im. Kardynała Bolesława Kominka

„Przebaczamy i prosimy o przebaczenie” – autorem tych słów, jak i całego listu biskupów polskich do biskupów niemieckich był arcybiskup wrocławski Bolesław Kominek.

Po blisko 60 latach od powstania dokumentu badacze z Centrum Historii Zajezdnia odnaleźli w Rzymie rękopis słynnego listu. Dokument ten od grudnia zeszłego roku jest we Wrocławiu i 10 marca po raz pierwszy zostanie zaprezentowany publicznie. Z okazji 50. rocznicy śmierci kard. Kominka zostanie nadane jego imię tramwajowi MPK oraz otwarta wystawa „Orędownik Pojednania”.

Kardynał Bolesław Kominek był pierwszym powojennym arcybiskupem wrocławskim i uczestnikiem Soboru Watykańskiego II, ale przede wszystkim inicjatorem przesłania pojednania, które w historii nie miało sobie podobnych. Kard. Kominek to jedna z najwybitniejszych postaci powojennego Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce i zarazem niekwestionowany mąż stanu. Jeszcze dobrze nie zabliźniły się wojenne rany, a on – na przekór doraźnej politycznej kalkulacji – już wiedział, że droga Polski do zjednoczonej Europy wiedzie przez pojednanie.

Na tle trudnej historii Europy XX wieku, tragedii dwóch wojen światowych i podziału naszego kontynentu, idea pojednania zaproponowana przez Bolesława Kominka powinna być rozpatrywana jako dziedzictwo kultury europejskiej, a jego działania integrujące (ponad głowami komunistów) społeczeństwa Europy Środkowo-Wschodniej z Europą Zachodnią w pełni zasługuje na to, aby go zaliczyć do ojców pojednania europejskiego.

 

Fascynująca jest także historia powstania i odnalezienia listu biskupów polskich do biskupów niemieckich. Jeszcze kilka lat temu nie było stuprocentowej pewności co do autorstwa tego dokumentu. Dopiero odnaleziony w archiwum w Rzymie przez dr. Andrzeja Jerie i dr. hab. Wojciecha Kucharskiego, rękopis listu napisany osobiście przez arcybiskupa Bolesława Kominka, pozwolił na bezdyskusyjne wskazanie autora słynnych słów „przebaczamy i prosimy o przebaczenie”. W grudniu zeszłego roku dokument został przywieziony do Wrocławia i 6 marca br. po raz pierwszy w Polsce został zaprezentowany publicznie w auli Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu. Całą historię dokumentu opowiedział zgromadzonym prof. Wojciech Kucharski, historyk, naukowo zajmujący się życiem i działalnością kard. Bolesława Kominka. W wydarzeniu udział wziął także ks. abp. Metropolita wrocławski Józef Kupny.

Numer boczny tramwaju wrocławskiego MPK im. Kardynała Bolesława Kominka jest nieprzypadkowy: 3334, na pamiątkę 34 sygnatariuszy orędzia. Nadanie miana odbyło się 10 marca br. W pojeździe, oczywiście, można się bowiem dowiedzieć więcej o kard. Kominku, jego działalności i słynnym orędziu, któremu poświęcona też została krótka wystawa, dostępna do obejrzenia w Katedrze wrocławskiej, w której znajduje się także grób metropolity. Na wrocławskim Ostrowie Tumskim znajduje się także jego pomnik wraz z napisem „przebaczamy i prosimy o przebaczenie” po polsku oraz niemiecku. To właśnie tam prowadziła pierwsza trasa nowo nazwanego pojazdu. W przyszłości także będzie go można spotkać na tych i wielu innych wrocławskich torach.

Obok zarządu spółki MPK, w wydarzeniu uczestniczyli przedstawiciele wrocławskiego duchowieństwa na czele z ks. biskupem pomocniczym Maciejem Małygą, a także dyrektor Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” Andrzej Jerje oraz przedstawiciele wrocławskiego ratusza. Podkreślone zostały silne związki kard. Kominka ze stolicą Dolnego Śląska, jak i świadectwo jego życia i działalności, nadal tak obecne w mieście.

Ksiądz kardynał Bolesław Kominek był wielkim wizjonerem, wyprzedzał on swoje czasy. Uczył nas patrzenia ponad tym, co nas zraniło i widział, że można to uzdrowić. Umiał patrzeć w przyszłość i umiał patrzeć w przeszłość, wiernie odczytując Ewangelię; tego nas też uczył – wyjaśniał ks. biskup Maciej Małyga.

 

Bolesław Kominek, arcybiskup metropolita wrocławski, był postacią nietuzinkową, absolutnie wyjątkową. Zapisał się trwale w historii naszego miasta, kraju i całej Europy jako człowiek, który pojednał narody Polski i Niemiec, pojednał ludzi różnych narodów, kultur; budował mosty. Doskonale wpisuje się on w naszą wizję patronów wrocławskich tramwajów, w ramach której Moderusy Gamma nosić mają imiona postaci szczególnie zasłużonych, łączących naszą społeczność i działających na jej rzecz – podkreślał prezes wrocławskiego MPK Witold Woźny.

Kiedy we Wrocławiu dzieje się coś ważnego, zawsze ogłasza to MPK. Cieszę się, że ten tramwaj będzie całemu Wrocławiowi opowiadał o tej pięknej postaci, jeżdżąc po wszystkich zakątkach miasta i inspirując, by sięgnąć do życiorysu kardynała Bolesława Kominka, jego misji i dziedzictwa – zaznaczył dyrektor Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” Andrzej Jerje, dziękując przewoźnikowi za inicjatywę nadania tramwajowi imienia kardynała.

• Bolesław Kominek urodził się 23 grudnia 1903 r. w Radlinie (dziś dzielnica Wodzisławia Śląskiego). Jego życie toczyło się na pograniczu dwóch kultur, co przełożyło się na późniejszą działalność na rzecz powojennego pojednania polsko-niemieckiego. W czasie II wojny światowej organizował pomoc dla więźniów obozów koncentracyjnych, a po wojnie został pierwszym administratorem apostolskim Śląska Opolskiego, podnosząc z gruzów życie religijne na tym terenie.
• Jego działalność spotykała się z wrogością i licznymi prześladowaniami ze strony władz komunistycznych, dlatego też sakrę biskupią przyjął potajemnie, a urząd, związany z rezydencją we Wrocławiu, objąć mógł dopiero po fali odwilży w 1956 r. Sześć lat później mianowany został na arcybiskupa metropolitę wrocławskiego, kontynuując pracę na rzecz rozwoju Kościoła na Dolnym Śląsku oraz odbudowania relacji polsko-niemieckich.
• W latach 1962 – 1965 Bolesław Kominek uczestniczył — choć, z uwagi na władze komunistyczne, jedynie częściowo — w obradach Soboru Watykańskiego II. To właśnie na jego zakończenie, 18 listopada 1965 r., zostało wystosowane „Orędzie biskupów polskich do ich niemieckich braci w chrystusowym urzędzie pasterskim”. Pomysłodawcą i głównym autorem dokumentu, znanego też jako „Orędzie pojednania” był właśnie kard. Kominek. List stanowił przede wszystkim bardzo uroczyste zaproszenie Episkopatu Niemiec na obchody Millenium Chrztu Polski. Dokument zapoczątkował proces dialogu i odbudowywania relacji między narodami, znacząco przyczyniając się do pokonania skutków wyniszczającego konfliktu.