Kiedy tak naprawdę zakończyła się pierwsza wojna światowa? Ile nowych państw pojawiło się wówczas na mapie? Jak długo trwały działania wojenne mimo zakończenia wojny? Czy milioner był rzeczywiście bogaty i co pierwsza wojna światowa zmieniła w sytuacji kobiet?
Na te i inne pytania odpowiada wystawa plenerowa pt. „Po Wielkiej Wojnie. Nowa Europa 1918 – 1923”, którą od połowy można oglądać we Wrocławiu. To pierwsza prezentacja wystawy w Polsce w ramach europejskiego tournée trwającego od 2018 roku. Do tej pory wystawa odwiedziła Pragę (Czechy), Sarajewo (Bośnia i Hercegowina), Bratysławę (Słowacja), Verdun (Francja), Berlin (Niemcy) i Weimar (Niemcy). W 2020 roku będzie prezentowana w Polsce, jako pierwsi oglądać ją mogą mieszkańcy Wrocławia i goście odwiedzający miasto. Dolnośląska odsłona potrwa do 8 lipca, następnie wystawa przewieziona zostanie do Krakowa i Warszawy.
Ekspozycja, przygotowana przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność we współpracy z międzynarodowym gronem historyków, stanowi próbę syntezy burzliwych początków dwudziestolecia międzywojennego, ze szczególnym uwzględnieniem historii Europy Środkowo-Wschodniej. Składa się na nią ponad 200 ujętych w interaktywną formę materiałów archiwalnych – fotografii, dokumentów, filmów, map oraz indywidualnych świadectw pamięci.
Polska prezentacja wystawy odbywa się w roku okrągłej rocznicy 100-lecia Bitwy Warszawskiej, mającej doniosłe znaczenie dla przebiegu procesu ustanawiania granic, polskiej drogi do niepodległości i powstrzymania marszu Armii Czerwonej na Zachód, grożącego rozlaniem się rewolucji bolszewickiej na wiele krajów europejskich. Wojna polsko-bolszewicka oraz bitwa mają do dzisiaj fundamentalne znaczenie dla polskiej tożsamości oraz pamięci. Unikatowy charakter wystawy, uwzględniający różne punkty widzenia i różne narracje, pozwala spojrzeć na Bitwę Warszawską z szerszej, europejskiej perspektywy. Ukazuje jej znaczenie w kontekście międzynarodowym, co pozwala na lepsze zrozumienie jej wagi i roli w procesie kształtowania się ładu europejskiego po pierwszej wojnie światowej.
Wystawa to bogaty wybór materiałów pokazywanych na wystawie dokumentuje i uświadamia niespotykaną skalę przemian, jakie zaszły w latach 1918–1923 w Europie. Pierwsza wojna światowa (1914–1918) całkowicie zmieniła oblicze kontynentu. Na gruzach czterech mocarstw wyrosło kilkanaście nowych państw. Prawie wszystkie granice zostały wytyczone na nowo, często na fali konfliktów zbrojnych, do których dochodziło jeszcze w ciągu kolejnych pięciu lat od oficjalnego zakończenia wojny. W wielu miejscach procesy te zakończyły się dopiero ok. 1923 roku. W wyniku ścierania się różnych, często odmiennych racji wyłoniła się tzw. Nowa Europa (określenie użyte po raz pierwszy przez czechosłowackiego prezydenta Tomáša G. Masaryka), w której część narodów postrzegała wynik wojny jako ogromną tragedię, a dla innych był on kulminacją wysiłków w walce o niepodległość. Wszystkie jednak połączył trud odbudowy ze zniszczeń wojennych i wysiłki modernizacyjne przebiegające w cieniu zmian nie tylko politycznych, ale także społecznych, gospodarczych i kulturalnych.
Chcemy pokazać, że konsekwencje niektórych zjawisk sprzed 100 lat odczuwamy do dziś. Poprzez zestawienie różnych interpretacji procesów, które rozegrały się w naszym regionie po Wielkiej Wojnie, możemy zaprezentować także odmienne wrażliwości poszczególnych narodów i różnorodność obrazów tego konfliktu utrwalonych w zbiorowej pamięci – mówi prof. Jan Rydel, koordynator strony polskiej w Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność (ENRS), a prof. Barbara Kirshenblatt-Gimblett, jedna z konsultantek scenariusza wystawy, dodaje: – Wystawa przywołuje ważne wydarzenia sprzed 100 lat, uzmysławiając nam, dlaczego są one istotne dla zrozumienia nie tylko II wojny światowej, ale także współczesnej Europy Środkowo-Wschodniej.
O merytorycznym kształcie wystawy decydowało grono złożone z historyków pochodzących z 20 państw z całego świata. Oprócz wyżej wymienionych do grona tego należą m.in. prof. Jay M. Winter (Yale University, USA) i prof. Andrzej Chwalba (Polska). Partnerem wrocławskiej prezentacji wystawy są: Urząd Miasta Wrocław, Centrum Historii Zajezdnia, Fundacja Krzyżowa. Ze względu na sytuację związaną z epidemią wirusa COVID-19 prezentacja odbywać się będzie przy zachowaniu wszystkich dostępnych środków bezpieczeństwa.
Ekspozycja plenerowa pt. „Po Wielkiej Wojnie. Nowa Europa 1918 – 1923” – Wrocław – pl. Wolności – zwiedzanie możliwe do 8 lipca 2020
