„Płomień Braterstwa” we Wrocławiu. To oddanie hołdu bohaterowi walczącemu o Polskę

Już piąty raz we Wrocławiu zapłonie Płomień Braterstwa na mogile Antona Jarmaka, oficera Armii Czynnej Ukraińskiej Republiki Ludowej, obrońcy Zamościa podczas wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku, żołnierza kampanii polskiej 1939 roku, jeńca niemieckich oflagów i mieszkańca Wrocławia po II wojnie światowej. Akcja, która od kilku lat odbywa się 14 sierpnia o godz. 18:00 została zapoczątkowana przez płastunów (skautów ukraińskich) i harcerzy z ZHP, ma na celu uczczenie pamięci żołnierzy Ukraińskiej Republiki Ludowej, którzy w 1920 r. ramię w ramię z Wojskiem Polskim walczyli przeciwko bolszewickiemu najeźdźcy.

Obecnie akcja „Płomień Braterstwa” nabiera szczególnego znaczenia, gdy sto lat po wspólnej walce, Ukraina ponownie zmaga się z rosyjskim imperializmem. Celem akcji jest również okazanie wsparcia Ukrainie, która bohatersko walczy dziś.

14 sierpnia o godzinie 18:00 w kilkunastu miejscach Polski i Ukrainy Polacy i Ukraińcy spotkają się przy mogiłach bohaterów z roku 1920, aby pokazać, że jesteśmy dla siebie ważni, jesteśmy sobie nawzajem potrzebni, szanujemy się nawzajem i razem wspieramy walkę Ukrainy w obronie jej niepodległości. W kilku miejscach Ukrainy zapłoną zaś znicze na mogiłach żołnierzy polskich, którzy walczyli z sowiecką Rosją.

Na Dolnym Śląsku znajdują się trzy mogiły żołnierzy Ukraińskiej Republiki Ludowej – dwa we Wrocławiu i jeden w Ząbkowicach Śląskich. We Wrocławiu spotykamy się przy grobie Antona Jarmaka na Cmentarzu Osobowickim (pole 127, grób 737, rząd 5 od pola 125). Anton Jermak – broniąc Zamościa przed Armią Konną Budionnego – walczył pod dowództwem gen. Marka Bezruczki. Warto odnotować, że gen. Marko Bezruczko (1893–1944) jest patronem ronda przy szpitalu na Stabłowicach.

***

Anton Jarmak urodził się 12 września 1900 r. w Krzywym Rogu, zmarł we Wrocławiu 9 maja 1987 r. Jego przodkowie wywodzili się z rodów Kozaków kubańskich i zaporoskich. Od 1917 roku w służbie Armii Czynnej Ukraińskiej Republiki Ludowej, w czasie wojny polsko-bolszewickiej walczył pod dowództwem gen. Marka Bezruczki w 6 Dywizji Strzelców Siczowych m.in. broniąc przed Rosjanami Zamościa, uczestnik II Pochodu Zimowego armii URL w listopadzie roku 1920. Według niepotwierdzonych źródeł służył także w legendarnym 1 Pułku Czarnych Zaporożców – elicie kozackiej kawalerii armii URL.

Po wojnie polsko-bolszewickiej osadzony w obozie internowania – najpierw w Aleksandrowie Kujawskim, potem w Szczypiornie k. Kalisza (1920–21). Po zakończeniu internowania, podjął naukę w Liceum im. Tarasa Szewczenki w Kaliszu, które zakończył maturą w 1926 r. Dzięki współpracy Józefa Piłsudskiego z prezydentem Ukraińskiej Republiki Ludowej na uchodźctwie Andrijem Liwyćkim oraz naczelnym dowódcą URL gen. Wołodymyrem Salskim, najbardziej obiecującym kandydatom spośród emigrantów ukraińskich w Polsce umożliwiono naukę w polskich szkołach oficerskich i podjęcie służby kontraktowej w Wojsku Polskim. Wśród nich znalazło się 4 maturzystów z Kalisza – jednym z nich był Anton Jarmak.

Zarówno ukraińska komisja kwalifikacyjna pod kierunkiem gen. Pawła Szandruka, jak i polska pod kierownictwem gen. Wacława Stachiewicza, zaopiniowała go pozytywnie, co zaowocowało rozpoczęciem nauki w Szkole Oficerskiej Piechoty w Komorowie. Wraz z czterema innymi ukraińskimi absolwentami szkoły ukończył ją w 1929 r. i jako podporucznik kontraktowy rozpoczął służbę w 70. Pułku Piechoty w Pleszewie (do 1933 r.), w 42. Pułku Piechoty w Białymstoku (1933–1937) i w 34. Pułku Piechoty w Białej Podlaskiej.

Jako porucznik brał udział w kampanii polskiej 1939 roku, dostał się do niewoli niemieckiej, a po wyzwoleniu służył w latach 1945–46 służy w Polskich Oddziałach Wartowniczych US Army. Do Polski powrócił w 1946 r., najpierw do Pleszewa, a w roku 1948 przeprowadził się z rodziną do Wrocławia, w którym mieszkał do śmierci 1987 r. W latach 50. był szykanowany przez UB i SB (zatrzymania, przesłuchania itp.), a pracę zgodną z kwalifikacjami mógł podjąć dopiero w w kolejnej dekadzie. Do emerytury pracował w „Domu Książki”, w dziale literatury rosyjsko- i ukraińskojęzycznej. Miał troje dzieci.

Informacja prasowa: Płomień Braterstwa