Dolnośląskie zabytki są perłą w koronie naszego pięknego regionu. Dlatego właśnie każdego roku samorząd województwa przeznacza miliony złotych na ich restaurowanie i prace konserwatorskie.
Jedną z form wsparcia samorządu jest także wniosek o umieszczenie Henrykowa na Liście Pomników Historii. Taki właśnie dokument podpisano w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Dolnośląskiego w odniesieniu do Opactwa Henrykowskiego – o charakterze zabytkowym i kulturowym tego miejsca pisaliśmy w naszym portalu już kilka lat temu.
Uznanie zabytku za Pomnik Historii jest jedną z najwyższych form nobilitacji dla dzieł architektury i miejsc związanych z dziedzictwem kulturowym Polski. Na Dolnym Śląsku znajduje się obecnie dwanaście pomników Historii. Są to pojedyncze dzieła architektury, jak Kościoły Pokoju czy Hala Stulecia we Wrocławiu oraz wpisy obszarowe, np. Pomnik Historii obejmujący centrum Starego Miasta we Wrocławiu czy pałace i ogrody Kotliny Jeleniogórskiej. Procedurą wpisu na Listę Pomników Historii Prezydenta RP, zajmuje się Ministerstwo Kultury we współpracy z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, Narodowym Instytutem Dziedzictwa, po zasięgnięciu opinii Rady Ochrony Zabytków. Ostatnim etapem jest rozporządzenie Prezydenta RP, w którym uznaje się zabytek za Pomnik Historii.
Po roku prac nad wnioskiem o wpis na Listę Pomników Historii Opactwa Cystersów w Henrykowie, następuje podpisanie wniosku przez instytucje zarządzające obiektem. Wpis obejmuje nie tylko historyczny teren opactwa, ale też obszar wsi cysterskiej z zabudową mieszkalną. Przez historyczne centrum Henrykowa, ulicę Księcia Henryka, przebiega historyczny trakt komunikacyjny – obecnie droga wojewódzka nr 395. W ubiegłym roku zakończył się remont generalny, na który ze środków Województwa przeznaczyliśmy 2,7 mln złotych – mówił wicemarszałek Dolnego Śląska Grzegorz Macko.
Opactwo Henrykowskie ma bogatą historię sięgającą lat 1221 – 1222, kiedy nastąpiła uroczysta fundacja przy udziale książąt śląskich z dynastii Piastów: Henryka Brodatego i Henryka Pobożnego. Okoliczności fundacji opactwa opisuje Księga Henrykowska, w której zapisano pierwsze zdanie w języku polskim. O znaczeniu Henrykowa dla historii, kultury i sztuki świadczy też doskonale zachowany zespół architektury, gdzie można wyróżnić elementy od epoki romańskiej, przez gotyk, renesans, barok, aż do modernizmu i architektury z 20-lecia międzywojennego. Warto zaznaczyć, że w Henrykowie wciąż obecne są tradycje cysterskie, gdyż opiekę nad parafią i kościołem klasztornym sprawują bracia z zakonu cystersów.
Wpis na Listę Pomników Historii jest przede wszystkim formą uznania za najcenniejszy obiekt w skali kraju. Lista funkcjonuje od roku 1994, a wpisy zapoczątkował ówczesny prezydent RP Lech Wałęsa. Do końca 2023 roku lista obejmowała 123 wpisy. Obecnie uznanie za Pomnik Historii otwiera drogę do starania się o wpis na Listę UNESCO. Pomniki Historii są także szerzej promowane i lepiej dotowane.
W trakcie konferencji w UMWD ogłoszono nabór wniosków na konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków, znajdujących się na obszarze województwa dolnośląskiego.
Rocznie udzielanych jest ok. 100 – 150 dotacji, a beneficjentami są zarówno najważniejsze obiekty UNESCO, Pomniki Historii, dolnośląskie twierdze, pałace, dwory, kościoły, jak i budynki użyteczności publicznej: teatry, muzea, sanatoria, szpitale.
Nabór potrwa od 1 lutego do 10 marca i będzie odbywał się wyłącznie za pomocą internetowego generatora wniosków dostępnego poprzez strony Urzędu Marszałkowskiego – w zakładce KULTURA i Dział Dziedzictwa Kulturowego. W tym roku z budżetu województwa przeznaczono na ten cel rekordowe 10 milionów złotych. Warto wspomnieć, że w ostatnich latach kwoty przeznaczane na ten cel systematycznie wzrastały z 4,5 mln złotych w roku 2020 do 10 mln złotych w tym roku – wyjaśniał członek zarządu województwa dolnośląskiego Tymoteusz Myrda.
