Specjaliści z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu stworzyli aplikację LekRaport, która wesprze farmaceutów w codziennej pracy oraz zwiększy bezpieczeństwo pacjentów, między innymi w obszarze adherence, a więc prawidłowego stosowania leków. To innowacyjne narzędzie posłuży także naukowcom, którzy najpierw chcą ocenić, a następnie poprawić funkcjonowanie kompleksowej opieki farmaceutycznej w Polsce.
LekRaport to intuicyjna i łatwa w obsłudze aplikacja webowa przeznaczona dla farmaceutów. Narzędzie powstało w ramach wdrożeniowego projektu naukowego „Analiza kognitywnych usług farmaceutycznych, w tym przeglądu lekowego, prowadzonego na podstawie autorskiego narzędzia badawczego”, którym kieruje dr Artur Owczarek. Ustawa o zawodzie farmaceuty – która weszła w życie w kwietniu 2021 r. – między innymi rozszerzyła uprawienia tej grupy zawodowej, co pozwala na efektywniejsze wykorzystanie jej potencjału oraz wprowadzenie dodatkowych usług na rzecz pacjentów. Farmaceuci mogą już wykonywać szczepienia oraz badania, m.in. diagnostyczne, podstawowych paramentów życiowych czy wskaźnika BMI.
Teraz chcemy rozwinąć i usprawnić współpracę farmaceuty z pacjentem, która od lat funkcjonuje w wielu krajach i przynosi bardzo dobre efekty. Dodatkowo naszym zadaniem, zgodnie z obowiązującymi przepisami, jest czuwanie nad prawidłowym przebiegiem indywidualnej farmakoterapii oraz realizacja przeglądów lekowych, a aplikacja w tym pomoże Dane, zebrane dzięki LekRaportowi, pozwolą ocenić trendy oraz potrzeby, zarówno farmaceutów, jak i pacjentów, a następnie, jako uczelnia medyczna, będziemy mogli wspierać rozwój szeroko rozumianej opieki farmaceutycznej, jako specjalistycznej usługi kognitywnej. Usługi, która polega na tym, że farmaceuta obserwuje pacjenta, stan jego zdrowia oraz doradza mu w kwestiach profilaktyki – adiunkt w Katedrze i Zakładzie Technologii Postaci Leku Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu dr Artur Owczarek.
Narzędzie LekRaport zostało zaprezentowane i wyróżnione w maju 2024 r. podczas spotkania Europejskiej Federacji Nauk Farmaceutycznych (European Federation for Pharmaceutical Sciences – EUFEPS) na Węgrzech. Daje ono możliwość przeprowadzania wywiadów z pacjentami oraz gromadzenia w jednym miejscu danych na temat stanu ich zdrowia, stylu życia, stosowanych leków i produktów zdrowotnych (np. suplementów) oraz respektowania zaleceń farmaceutycznych, a także informacji o wykonywanych w aptece szczepieniach czy badaniach. Podsumowanie każdej wizyty, wraz z zaleceniami dotyczącymi przyjmowania medykamentów, można wydrukować. Chory w każdej chwili będzie miał do niego dostęp oraz będzie mógł udostępnić je swojemu lekarzowi.
Każdy z takich wywiadów jest ustrukturyzowany, czyli farmaceuta będzie pracował na schemacie, który pozwoli na przykład na sprawną identyfikację problemów lekowych. Aplikacja daje też możliwość rejestracji, opisania i przekierowania informacji o działaniu niepożądanym do systemu monitorowania zagrożeń, prowadzonego przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. To bardzo ważne, bo w porównaniu z Francją, Hiszpanią, Włochami, Niemcami czy Wielką Brytanią, intensywność zgłaszania tych samych leków jest w naszym kraju o wiele niższa – dodaje dr Artur Owczarek.
Wspomniane problemy lekowe to z kolei m.in. interakcje między lekami, które wpływają na skuteczność i bezpieczeństwo leczenia, niewłaściwe dawki czy pora stosowania leków albo ich forma, która nie odpowiada pacjentowi. Wszystko to ma ogromny wpływ na zjawisko adherence, a więc przestrzeganie zaleceń terapeutycznych i prawidłowe stosowanie leków. Badania naukowe wskazują, że w przypadku chorób przewlekłych wielu pacjentów po 6-12 miesiącach zaczyna je samodzielnie odstawiać lub zażywać niesystematycznie, co niweczy cały proces leczenia – wyjaśnia pomysłodawca aplikacji LekRaport. Przykładem mogą być osoby z nadciśnieniem tętniczym. Około 58 proc. z nich po roku przestaje przestrzegać wskazówek lekarza, co oznacza pogorszenie jakości i skrócenie długości życia (w przypadku chorób sercowo-naczyniowych ryzyko śmierci wzrasta o 30 proc.). Non-adherence to także ogromne koszty dla systemu opieki zdrowotnej.
Każdego roku w całej Europie nieprawidłowe stosowanie leków kosztuje około 125 miliardów euro, a w Polsce sześć miliardów złotych. Na kwoty te składają się m.in. hospitalizacje, których można byłoby uniknąć czy powtarzające się zwolnienia lekarskie. Liczymy, że poprawa i rozwój opieki farmaceutycznej pomoże zmniejszyć ten problem. Problem, który może narastać, bo społeczeństwo starzeje się, a z wiekiem wzrasta wielochorobowość i liczba przyjmowanych leków – ocenia dr Artur Owczarek.
Międzynarodowe Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego, znając skalę zjawiska, ustanowiło 27 marca Dniem Adherence. W LekRaport natomiast jedna część wywiadu dotyczy właśnie tego obszaru. Farmaceuta może zapytać pacjenta, dlaczego nie przestrzega zaleceń: zapomina? Pomija celowo, ponieważ czuje się lepiej? Pomija celowo, ponieważ źle toleruje dany lek? Może mu też przeciwdziałać, informując chorego o konsekwencjach czy proponując rozwiązania, dzięki którym pacjent zacznie stosować się do instrukcji przyjmowania medykamentów. Dr Artur Owczarek uważa, że opieka farmaceutyczna ma ogromny potencjał, a badania naukowe, które przeprowadzi wykorzystując dane z LekRaportu, pomogą w jej rozwoju i wypracowaniu najlepszych praktyk: – To że współpraca farmaceuty z pacjentem przynosi korzyści, to już wiemy, ale teraz za cel stawiamy sobie modyfikację systemu opieki zdrowotnej, w którym farmaceuta będzie odgrywał ważną rolę w dbaniu o zdrowie pacjentów.
Narzędzie LekRaport jest już dostępne dla wszystkich zainteresowanych farmaceutów oraz aptek. Nie będziemy jednak na niej zarabiać, opłata za użytkowanie wynika jedynie z konieczności utrzymania, obsługi i eksploatacji naszej infrastruktury, na której będą gromadzone zanonimizowane dane. Zanim farmaceuci zdecydują się skorzystać z narzędzia, będą mieli możliwość jego przetestowania – dodaje Jakub Sojka, dyrektor Centrum Transferu Technologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu, które wspiera komercyjne wprowadzenie aplikacji na rynek.
Poprzez: umw.edu.pl
