Miniaturowi Patroni Wrocławia – nowy cykl Wrocławskich Faktów. Przedstawiamy historię wrocławskich krasnali oraz 100matologa!

Ruszamy z nowym cyklem publicystycznym! Wrocław zasłynął swoją niezwykle szeroką gamą krasnali, które od lat zdobią stolicę Dolnego Śląska i stały się jednym z najbardziej charakterystycznych symboli całego miasta. Licząca około 600 osobników rodzina wrocławskich krasnoludków będzie punktem centralnym nowego cyklu, z którym startujemy już dziś! Seria Miniaturowi Patroni Wrocławia pozwoli Wam zgłębić krótką historię i opis każdego z nich. Dziś wyjątkowo opiszemy pierwszego z naszych malutkich przyjaciół w czwartek, ze względu na nadchodzący długi weekend, ale docelowo wpisy pojawiać się będą w każdą sobotę o godzinie 8:00, aby urozmaicić Wasze weekendowe zwiedzanie Wrocławia. Jako pierwszy na naszym portalu zagości wyjątkowy medyk – 100matolog! Poznacie również genezę symboliki krasnali i jakie znaczenie miała dla opozycji antykomunistycznej w czasach PRL!

Dziś ciężko wyobrazić sobie Wrocław bez tych sympatycznych i uroczych figurek zdobiących niemal każdy zakątek stolicy Dolnego Śląska. Z biegiem lat rodzina powiększa się w błyskawicznym tempie, a obecnie liczy już ponad 600 członków! Miasto Wrocław zachęca również do zgłaszania własnych pomysłów na nowe krasnale – w tym celu wystarczy znaleźć dogodne miejsce na jego nowy dom, uzyskać zgodę właściciela terenu, znaleźć wykonawcę projektu i gotowe! Szczegóły dostępne są pod tym adresem internetowym. Listę uznanych artystów i rzemieślników specjalizujących się w wytwarzaniu figurek można znaleźć na visitwroclaw.eu.

Każdy z wrocławskich krasnali ma swoją unikalną historię i genezę powstania. Zbiór bajek i opowieści związanych z tymi uroczymi przyjaciółmi miasta został również wykonany w formie audiobooka dostępnego za darmo na Spotify! Autorkami Krasnalkowych opowieści są Marta Miniewicz i Sonia Mozel, a w roli lektora wystąpił znany polski aktor – Artur Barciś! Przedstawiamy historię narodzin całego konceptu, a w następnych tekstach przybliżymy Wam sylwetkę każdego z wrocławskich krasnali!

Geneza powstania krasnalowej rodziny

Pierwsze krasnale w formie figurek pojawiły się na ulicach Wrocławia na początku XX wieku, ale ich historia sięga znacznie głębiej i ma dużo większe znaczenie dla historii miasta niż może się pierwotnie wydawać. Budowanie marki krasnali jako zjawiska społecznego rozpoczęło się już w latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku i zostało zapoczątkowane przez działaczy antykomunistycznej opozycji. Wtedy pojawiały się na ścianach miejskich budynków w formie graffiti, a następnie w postaci happeningów organizowanych przez ruch Pomarańczowej Alternatywy na terenie całej Polski. Celem tych działań było ośmieszenie w pokojowy sposób władz komunistycznych i samego systemu, który królował w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.

Działacze antykomunistyczni wykorzystywali plamy farby na murach, które powstały w wyniku zamalowania antysystemowych haseł przez ówczesne władze państwa. Pierwsze dwa krasnale w takiej formie pojawiły się w nocy z 30 na 31 sierpnia 1982 roku. Ozdobiły one transformator na Sępolnie, a także blok mieszkalny na Biskupinie, a ich autorami byli Waldemar „Major” Fydrych i Wiesław „Rotmistrz” Cupała. Przez kolejny rok na terenie sześciu polskich miast powstało ponad 1000 krasnali!

Oprócz graffiti, ruch Pomarańczowej Alternatywy organizował także pokojowe happeningi, a symbolika krasnala pojawiła się między innymi w 1987 roku podczas jednego z takich wydarzeń określanego jako Krasnoludki na Świdnickiej. Swój międzynarodowy rozgłos zyskały rok później, gdy Józef Pinior, pracujący wtedy nad reportażem dla Radia Wolna Europa, wziął udział w Rewolucji Krasnoludków. W wydarzeniu uczestniczyło według różnych źródeł od 10 do 20 tysięcy osób, którzy ubrani w czapki krasnali przeszli ulicami Wrocławia, co zostało opisane przez międzynarodową prasę.

Po upadku PRL i nieudanym starcie Waldemara Fydrycha w wyborach parlamentarnych w 1989 roku, symbol ten został zapomniany i porzucony, ale dzięki pomysłowi Agencji Reklamowej Wanilia został przywrócony do życia w 2003 roku. Wtedy organizacja ta zaproponowała Biuru Promocji Miasta Wrocław strategię wykreowania krasnoludków jako symbolu miasta. Pierwsze krasnalowe figurki pojawiły się w 2005 roku i były dziełem Tomasza Moczka – są to Szermierz, Rzeźnik, Pracz Odrzański oraz dwa Syzyfki. Wcześniej we Wrocławiu pojawiły się jeszcze: Pomnik Krasnala (2001), znany dziś jako Papa Krasnal, który powstał jako pomnik upamiętniający Pomarańczową Alternatywę, Muzeum Krasnoludków w budowie (2003), czyli miniaturowy szyld zdobiący kamienicę „Jaś”  oraz Prace wykopaliskowe osady krasnoludków (2003) mieszczące się przed kościołem garnizonowym św. Elżbiety na wrocławskim rynku.

Kim jest 100matolog?

Ten medyczny krasnal to pierwszy lekarz we wrocławskiej rodzinie krasnoludków! Jest równocześnie jednym z najstarszych przedstawicieli całej familii – dzieło autorstwa Beaty Zwolańskiej-Hołod powstało w 2008 roku i od tamtej pory dumnie zdobi okolice siedziby Wydziału Lekarsko-Stomatologicznego Uniwersytetu Medycznego na ulicy Krakowskiej 26. Swoją nietypową nazwę zawdzięcza temu, że był setnym krasnalem, który w formie figurki stanął na wrocławskich ulicach.

Choć jego aparycja wygląda nieco niepokojąco, to jest on bardzo przyjaznym krasnalem specjalizującym się w zakresie stomatologii. W dłoni dzierży imponujących rozmiarów szczypce dentystyczne, którymi ściska wyrwany nieco wcześniej ząb jednego ze swoich pacjentów. Po rozmiarach możemy przypuszczać, że nie był to ząb żadnego z jego krasnalich braci, więc lepiej miejcie się na baczności mijając tego sympatycznego jegomościa!

100matolog nie jest jednak współczesnym dentystą, jakiego znamy z nowoczesnych gabinetów stomatologicznych. Ten uroczy krasnal nie zna takich środków, jak znieczulenie i nowoczesne narzędzia, a swoje zabiegi wykonuje przy pomocy tradycyjnych metod! Odważnych pacjentów wymagających pomocy dentystycznej zapraszamy do konsultacji z najmniejszym stomatologiem w Polsce na ulicy Krakowskiej 26, pod siedzibą Akademii Medycznej. Ekstremalne doznania gwarantowane!