#MiejscaKultury Dolnego Śląska – Zamek Bolków

Pierwsza wzmianka na jego temat pochodzi z 1277 roku. Wielokrotnie oblegany, z wyjątkowo burzliwą historią, był niegdyś najpotężniejszą twierdzą na Śląsku. Położony w malowniczym otoczeniu Zamek w Bolkowie to #MiejsceKultury Dolnego Śląska, z którym wracamy po krótkiej przerwie na łamy naszego portalu.

Krótka historia Zamku Bolków

Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z 1277 roku i sięga czasów księcia legnickiego Bolesława II Łysego, zwanego Rogatką. Jednak powstanie tego zamku gotyckiego wiąże się z panowaniem Bolka I, syna Bolesława II. Wtedy to budowla zostaje otoczona potężnymi kamiennymi murami obronnymi wraz z systemem bram, wzniesiono murowane budynki mieszkalne, powstaje także wieża dziobowa. W przyziemiu mieści się tzw. loch głodowy, a wejście na wyższe kondygnacje umożliwiają schody umieszczone wewnątrz grubego muru. W późniejszym czasie rozbudowany zostaje system umocnień bramnych oraz murów zewnętrznych zamku, dzięki czemu staje się on najpotężniejszą twierdzą na Śląsku, pełniącą również funkcję skarbca książęcego.

Po bezpotomnej śmierci Bolka II, zarówno zamek, jak i całe księstwo Świdnicko-Jaworskie przechodzi pod władanie Korony Czeskiej. Ostateczny kształt kompleks zamkowy uzyskuje w XVI wieku. Rozbudową kierował znany niegdyś architekt Jakub Parr. Prace rozpoczęły się w 1540 roku. W tym okresie utworzono budynek mieszkalny zwany Domem Niewiast, połączony krużgankiem z istniejącymi zabudowaniami, którym nadano renesansowy charakter. Rozbudowano zewnętrzne linie fortyfikacji, przystosowane do broni palnej. Zamek Bolków zajmował powierzchnię 7.600 m kw. i w tym czasie był największym tego typu obiektem na Dolnym Śląsku.

Burzliwe losy obleganego Zamku

W swojej historii Zamek Bolków był wielokrotnie oblegany, jednak dopiero w 1463 roku został wzięty szturmem przez króla czeskiego Jerzego z Podjebradu, który osadził tam rycerza Jana z Czernej. “Sławę” przyniosły mu późniejsze rozboje i grabieże, co doprowadziło do tego, że wściekli mieszczanie przy wsparciu miast śląskich (m.in. Wrocławia czy Świdnicy), 5 lat później zdobyli zamek, a rycerza powiesili na wieży.

W 1646 roku w czasie wojny trzydziestoletniej, Zamek Bolków zdobyli Szwedzi. Podczas walk oddano blisko 2000 strzałów, co spowodowało, że budowla została znacząco zniszczona.

W 1703 roku zostaje zakupiony przez Cystersów z Krzeszowa, a po sekularyzacji zakonu, 107 lat później stał się własnością skarbu państwa pruskiego i opuszczony powoli stawał się ruiną.

Architektura Zamku Bolków

Twierdzę zbudowano na planie nieregularnym. Budowla została wzniesiona z miejscowego kamienia: łupków krystalicznych diabalzaltowych o zabarwieniu zielonym i łupków czerwonych piaskowca. Zamek aktualnie ma kształt wrzecionowaty. Jego najbardziej charakterystycznym elementem jest wieża o zaostrzonym kształcie z „dziobem” skierowanym w stronę spodziewanego zagrożenia, wzniesiona na skale zieleńcowej. Jest ona jedynym przykładem tego typu budowli w całej Polsce i dziś ma wysokość 25 metrów. W jej dolnej części znajduje się dawny loch głodowy.

Do wieży prowadził niegdyś most zwodzony na wysokości 9 metrów, połączony z budynkiem mieszkalno-gospodarczym. Obok znajdowała się wykuta w skale cysterna na wodę. Wieżę, zabudowania i dziedziniec wewnętrzny okalały mury z bramą od północnego zachodu.

Głównym elementem systemu obronnego wprowadzonego w XVI wieku były basteje, czyli budowle fortyfikacyjne, które były murowanym lub ziemnym umocnieniem w formie niskiej baszty obronnej. Wjazd na teren obiektu prowadził przez wielką basteję od strony północno-wschodniej. Wewnątrz obwarowań ukształtował się dziedzińce: wewnętrzny, zewnętrzny (od strony północnej) oraz wielki.

Zamek w Bolkowie obecnie

W 1885 roku rada miasta zezwoliła na częściową rozbiórkę murów Zamku. W 1 poł. XX wieku rozpoczęto prace zabezpieczające, które wznowiono dopiero w 1994 r. i trwają one do dzisiaj.

Od 1977 r. Zamek w Bolkowie stał się Oddziałem Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze. W odrestaurowanym Domu Niewiast znajduje się część wystawiennicza. Na pierwszym piętrze eksponowana jest wystawa stała pt. „Budownictwo Obronne Księstwa Świdnicko-Jaworskiego”, a na parterze prezentowane są wystawy czasowe.

Od 1994 roku na Zamku działa również Bractwo Rycerskie Zamku Bolków, które swoimi działaniami przyczynia się na co dzień do rozwoju Zamku.

Miejsce to obecnie dobrze znane jest również fanom cięższych brzmień z całej Polski i nie tylko. To właśnie na Zamku w Bolkowie odbywa się co roku na przełomie lipca i sierpnia jeden z największych w Europie festiwali w klimacie rocka gotyckiego – Castle Party. Charakterystycznym zjawiskiem podczas festiwalu jest to, że znaczna część uczestników przebiera się w różnego typu stroje, podkreślając przy tym atmosferę wydarzenia.

Opracowanie na podstawie: zamek-bolkow.info.pl; muzeumkarkonoskie.pl; Bractwo Rycerskie Zamku Bolków, castleparty.com