Klasztor i bazylika zlokalizowane w północnej części województwa, w pasie malowniczych Wzgórz Trzebnickich, zostały ufundowane przez księcia wrocławskiego Henryka Brodatego dla żony, Jadwigi w 1202 roku. Była to siedziba pierwszego żeńskiego zakonu w Polsce, a obecnie rezydują tam Siostry Boromeuszki. Sanktuarium św. Jadwigi w Trzebnicy to #MiejsceKultury Dolnego Śląska, o którym opowiemy dziś trochę więcej.
Źródła podają, że Henryk Brodaty, fundując klasztor z własnych środków i na swojej ziemi, oświadczył, że robi to dla zbawienia dusz swojej oraz bliskich. Klasztor podlegał zakonowi cystersów z Lubiąża. Lata 1208-19 to czas, kiedy wybudowano w stylu romańskim trójnawowy, jeden z pierwszych polskich kościołów ceglanych. Niezwykle ważna dla dziedzictwa kulturowego naszego regionu, jest postawiona w latach 1268-69 kaplica św. Jadwigi, pierwszy w Polsce budynek zbudowany w całości w stylu gotyckim, arcydzieło sztuki XIII-wieku. Umieszczono w niej szczątki świętej. Od początku istnienia świątynia stała się mauzoleum Piastów Śląskich, których w sumie pochowano tutaj 22.
Czasy wojen husyckich, grabieże i zniszczenia, a także liczne pożary przyczyniły się do dewastacji świątyni. W XVII wieku przeprowadzono jej renowację. Zespół klasztorny wzniesiony został w latach: 1696-1726 na miejscu pierwotnego, znacznie mniejszego budynku.
Trzebnica jest miejscem kultu św. Jadwigi, a klasztor celem pielgrzymek, głównie ze stolicy Dolnego Śląska. Odwiedzający świątynie mogą bliżej poznać odkrycia archeologiczne z czasów św. Jadwigi.
W skład historycznego kompleksu dawnego opactwa cysterek w Trzebnicy wchodzą: romański zbarokizowany kościół parafialny pw. św. Bartłomieja Apostoła i św. Jadwigi, późnobarokowy klasztor oraz teren z budynkami pomocniczymi. Kościół parafialny to bazylika złożona z trzech naw, z transeptem, prezbiterium zamkniętym absydą oraz zachodnią wieżą na osi budynku. Na suficie rozpościerają się sklepienia krzyżowo-żebrowe, a nad nawą główną – sześciodzielne.
W części wschodniej kościoła, po południowej stronie prezbiterium, znajduje się gotycka kaplica pw. św. Jadwigi, w której ścianach umieszczono wysokie, ostrołukowe okna.
Budynek jest dwupoziomowy z dwoma narożnymi pawilonami w ścianie od frontu. Wnętrza zawierają kilka interesujących dzieł sztuki, rzeźb i obrazów. Uwagę wiernych i turystów zwracają również piękne refektarze. Od 1870 roku pracują tutaj siostry Kongregacji Miłosierdzia Świętego Karola Boromeusza. Po 1945 r. trzebnicka świątynia pełniła funkcję kościoła parafialnego, część klasztoru zajmowały siostry boromeuszki, natomiast w pozostałych pomieszczeniach ulokowano szpital powiatowy.
Aktualnie pocysterski Klasztor Sióstr Boromeuszek należy do największych budynków klasztornych w Europie Środkowej.
Opracowanie na podstawie: bazylika-trzebnica.pl, Narodowy Instytut Dziedzictwa/zabytek.pl, Gmina Trzebnica/turystyka.trzebnica.pl
