#MiejscaKultury Dolnego Śląska – Kościół Pokoju w Jaworze

To największa drewniana budowla sakralna na świecie! Wybudowana została na mocy porozumień pokoju westfalskiego kończącego wojnę trzydziestoletnią w 1648 r. Arcydzieło cieśli śląskich od 22 lat wpisane jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Kościół Pokoju w Jaworze to kolejne niesamowite #MiejsceKultury Dolnego Śląska.

Znajdujący się w dolnośląskiej miejscowości Jawor, drewniany kościół kościół ewangelicko-augsburski pw. Ducha Świętego, zwany kościołem Pokoju, o konstrukcji szachulcowej, to zabytkowy budynek sakralny. Jest to największy tego typu obiekt na świecie. Kościoły Pokoju powstały w II poł. XVII wieku. Jaworski Kościół Pokoju utworzono na mocy porozumień pokoju westfalskiego zawartego w roku 1648. Wydarzenie to oficjalnie zakończyło wojnę trzydziestoletnią. Do dzisiaj przetrwały dwa Kościoły Pokoju, tj. w Jaworze i Świdnicy. Głogowski kościół spłonął w XVIII w. podczas pożaru wywołanym uderzeniem pioruna.

Kościół Pokoju w Jaworze – historia w pigułce

Decyzja cesarza Ferdynanda III Habsburga zapadła pod wpływem nacisku protestantów ze Szwecji. W dziedzicznych księstwach Habsburgów na Śląsku, kościoły wybudowane przez katolików (a przejęte przez protestantów) wróciły do Kościoła Katolickiego. Po wybuchu wojny trzydziestoletniej, ewangelikom odebrano prawo do wyznawania swojej wiary i posiadania własnych kościołów.

Tworzenie tego typu obiektów sakralnych niosło za sobą warunki, mające utrudnić ich budowę lub doprowadzić do krótkotrwałego użytkowania:

• musiały być ulokowane poza murami miasta,
• zbudowane z nietrwałych materiałów (drewno, słoma, glina),
• nie można było zbudować dzwonnicy w pobliżu,
• nie mogły swoim wyglądem przypominać architektury kościelnej,
• nie mogły posiadać szkoły parafialnej,
• musiały być zbudowane w ciągu roku.

Kościół położony jest w zachodniej części Jawora, na przedpolu dawnych, średniowiecznych murów obronnych. Dawniej otoczony cmentarzem, który później przekształcono w park miejski zwany Parkiem Pokoju.

Architektura i wnętrze Kościoła Pokoju w Jaworze

Budowa Kościoła Pokoju w Jaworze rozpoczęła się w 1654 roku uroczystym wmurowaniem kamienia węgielnego. Robotami dowodził Albrecht von Saebisch, twórca także głogowskiego Kościoła Pokoju. Konstrukcję wznosił razem z pomocnikiem jaworski majster ciesielski – Andreas Gamper. Pierwsze nabożeństwo odbyło się w czwartą niedzielę adwentu 1655 r. To właśnie wtedy jaworski kościół otrzymał wezwanie Ducha Świętego.

Ostateczna forma budynku jest obrazem próby pogodzenia wyjątkowo restrykcyjnych wytycznych zawartych w pozwoleniu na budowę.

W tej perle dolnośląskiej architektury zachował się bogaty barokowy wystrój. Piękne wnętrze kościoła, w tym ołtarz, ambona i chrzcielnica, od lat zwracają uwagę wiernych i turystów. Po stronie północnej i południowej wzniesiono po cztery kondygnacje empor, które przyozdobione są ilustracjami biblijnymi oraz pejzażami z zamkami i herbami. Wszystkie elementy konstrukcyjne obiektu są pokryte polichromiami o motywach roślinnych.

W przyziemiu wieży znajduje się barokowy portal. Na dzwonnicy zachowały się trzy dzwony odlane w 1708 r. w legnickiej ludwisarni Christiana Demmingera. Pierwsze organy pochodzą z 1663 r. Zostały stworzone przez legnickiego konstruktora Johanna Hofrichtera. Zastąpiły je organy Adolpha Lummerta, później dwukrotnie przebudowywane przez firmę Schlag & Söhne w 1899 r. oraz w latach 1905-1906, a następnie remontowane w 1937 roku.

Jaworski Kościół Pokoju współcześnie

Jaworskie Koncerty Pokoju to cykliczne wydarzenie organizowane przez Muzeum Regionalne w Jaworze od 1995 roku. Wyjątkowość i urok Kościoła Pokoju sprzyjające refleksji i zadumie skłoniło inicjatorów do organizacji w tym obiekcie stałych letnich koncertów.

Jaworskie Koncerty Pokoju to międzynarodowy festiwal muzyki kameralnej, który odbywa się każdego roku od maja do września w zabytkowych wnętrzach. Kameralna muzyka w wykonaniu artystów z Polski, Czech i Niemiec, oraz klimat miejsca, stwarzają wyjątkową atmosferę i pozwalają na wielowymiarowe obcowanie z kulturą.

Opracowanie na podstawie: kosciolpokojujawor.pl, Narodowy Instytut Dziedzictwa - zabytek.pl, koncertypokoju.pl