Mia100 Mostów: Most Zwierzyniecki

Zapraszamy na czwartą odsłonę cyklu Mia100 Mostów, która przybliży Wam wiszące budowle będące wizytówką nazywanej potocznie miastem stu mostów stolicy Dolnego Śląska. W dzisiejszym artykule przedstawiamy Most Zwierzyniecki – przeprawę wodną prowadzącą do ogrodu zoologicznego we Wrocławiu! Jego nazwa jest zatem nieprzypadkowa.

Most Zwierzyniecki i jego poprzednie wcielenia to absolutna legenda Wrocławia. Jeden z najstarszych mostów w stolicy Dolnego Śląska swoją historię rozpoczął jeszcze w XVII wieku! Wtedy nad Odrą w tym miejscu przechodziła drewniana przeprawa, która została wybudowana w 1655 roku. Gdy w Europie trwała epidemia dżumy, na moście ustawiony był punkt kontroli przepustek związany z zakażeniami tą chorobą, który funkcjonował od 1704 roku. Wtedy także obecny Most Zwierzyniecki zyskał nazwę Paßbrücke, czyli „most przepustkowy”. Funkcjonowały też nazwy Most Ceglany (nadana od cegielni na Biskupinie) i Most Szczytnicki (pochodząca od pobliskiej wsi Szczytniki). Dziś oczywiście inny most jest nazywany Szczytnickim – położony około kilometra na północ od Zwierzynieckiego.

Rogatki wiele lat były punktami kontrolnymi na wylotówkach z Wrocławia. Jeszcze w XIX wieku jedna z nich nadal funkcjonowała na Moście Zwierzynieckim. W latach 1895-1897 powstał nowy projekt mostu, kierowany przez mistrza budowlanego Karla Klimma oraz miejskiego architerka Richarda Plüddermanna i pomocy inż. A. Fruhwirtha. Zaprojektowali oni obiekt oparty na granitowych przyczółkach z jednoprzęsłową stalową konstrukcją kratownicową. Jest ona złożona z dwóch równoległych stalowych łuków kratowych ustawionych w odległości 12,5 metra. Pasy główne dźwigarów zostały powiązane kilkoma stężeniami w górnej części mostu. Ponadto do łuków podwieszono na wiotkich wieszakach pomost o długości 60,6 metra. Główne dźwigary łukowo-kratowe zostały oparte na ruchomych łożyskach sześciowałkowych. Most został ozdobiony czterema secesyjnymi obeliskami z czerwonego piaskowca i oświetlony nocą latarniami.

Sam most posiada obecnie długość 62 metrów i 21,80 metra szerokości. Jezdnia jest szeroka na 10 metrów, a chodniki na 5,90 metra każdy. Podczas jego budowy, stara przeprawa została przeniesiona w inne miejsce – 30 metrów dalej. Nie była to prosta operacja, jednak przebiegła pomyślnie. Ruch na drewnianej przeprawie przerwano na.. 54 minuty, wykonując w tym czasie akcję przeniesienia. Tymczasowa jezdnia i torowisko, na czas budowy nowego obiektu, przebiegały przez teren ZOO! Konieczne było wyburzenie części ogrodzenia i pawilonu kruków, aby tego dokonać. Drewniany most funkcjonował do końca kwietnia 1897 roku, czyli do momentu otwarcia dzisiejszego Mostu Zwierzynieckiego, a następnie rozebrano ją.

Co ciekawe, Most Zwierzyniecki nigdy nie miał swojego oficjalnego otwarcia. Za takowe uznaje się pierwszy przejazd samochodów przez jezdnię mostu, co miało miejsce 21 kwietnia 1897 roku. Nie jest to oficjalnie potwierdzone, jednak nie sposób znaleźć na ten temat informacji choćby w ówczesnej prasie.

Podczas oblężenia miasta, zwanego Festung Breslau, Niemcy spodziewając się ataku od wschodniej części Wrocławia, postanowili założyć na moście ładunki wybuchowe, które miały być gotowe na wypadek, gdyby musieli wysadzić obiekt w powietrze i utrudnić Armii Czerwonej przeprawę przez Odrę. Na szczęście dla Mostu Zwierzynieckiego, armia Józefa Stalina zaatakowała od południa i dzięki temu ocalał.

Do 1945 pod kamienną inskrypcją, która widniała na bramie mostowej, widniała tablica upamiętniająca lata jego budowy. Została zlikwidowana po Drugiej Wojnie Światowej, gdy odbyła się akcja oczyszczania miasta ze wszystkich niemieckich napisów. Jej treść brzmiała:

Drewniany spoczywałem przez stulecia nad leniwymi wodami

Teraz z żelaza i kamienia zdobię żeglowny szlak.

19 października 1945 roku, gdy Wrocław należał już do Polski, nazwęPaßbrücke zastąpiła nazwa Most Zwierzyniecki, pod którą most jest znany po dziś dzień. Nie jest ona oczywiście przypadkowa – historia obiektu jest mocno związana z obiektem ZOO, w końcu chwilowo jego trasa nawet przez ogród zoologiczny przebiegała. Od 15 października 1976 jest wpisany na listę rejestru zabytków. Co jakiś czas przechodzi generalne remonty ze względu na swój wiek. Jeden z nich trwa nawet w tym momencie.

Mia100 Mostów to cykl poświęcony wrocławskim budowlom, które pozwalają na przetransportowanie się przez liczne rzeki przepływające przez stolicę Dolnego Śląska. Następne rozdziały cyklu będą ukazywać się w każdą niedzielę o godzinie 10:00. Zachęcamy również do przeczytania pozostałych tekstów z tej serii.