„Hebrajskie pieśni” – inspiracje i improwizacje

Muzyka żydowska stanowiła ważne źródło inspiracji dla wielu kompozytorów, także tych, którzy nie mieli semickiego pochodzenia.

Podczas koncertu „Hebrajskie pieśni” usłyszymy zarówno tradycyjne pieśni żydowskie, które zabrzmią w wykonaniu norweskiej śpiewaczki i aktorki Bente Kahan, jak i utwory kompozytorów muzyki klasycznej inspirowane muzyką tej grupy etnicznej.

Zwrot Kol nidrei oznacza po aramejsku „wszystkie ślubowania”. Jest to modlitwa odmawiana wieczorem przed świętem Yom Kipur. W utworze Maxa Brucha solo wiolonczeli imituje śpiew kantora podczas modlitwy w synagodze. Twórca przyznawał, że chociaż był protestantem, to głęboko poruszało go piękno żydowskich melodii. Kol nidrei jest jednym z najpopularniejszych utworów tego artysty. Amerykański kompozytor szwajcarskiego pochodzenia Ernest Bloch często sięgał po muzykę żydowską jako źródło inspiracji. Nigun jest drugą z trzech części przeznaczonej na skrzypce i orkiestrę suity Baal Shem. Tytuł tego ogniwa odnosi się do ekspresyjnego chasydzkiego śpiewu, w którym emocje są tak silne, że nie można ich wyrazić za pomocą słów. Utwór powstał w 1939 roku, tuż przed wybuchem II wojny światowej.

Dymitr Szostakowicz był niezwykle wymagający wobec muzyków wykonujących jego kompozycje. Jednak, kiedy artyści Kwartetu Borodina zebrali się w mieszkaniu kompozytora w Leningradzie, aby wykonać jego VIII Kwartet smyczkowy, wydarzyło się coś, co zapamiętali do końca życia. Kompozytor był tak wstrząśnięty swoim utworem, że po wykonaniu nie był zdolny wypowiedzieć ani słowa. Zamiast tego ukrył twarz w dłoniach i rozpłakał się. Zadedykowane ofiarom faszyzmu i wojny dzieło jest osobiste i emocjonalne. Zawiera cytaty z wielu innych kompozycji Szostakowicza, w tym także żydowski temat muzyczny zaczerpnięty z jego Tria e-moll. Pojawia się tu również motyw złożony z dźwięków D-Es-C-H, będący kryptogramem jego imienia i nazwiska w niemieckiej transliteracji. Kaddish Maurice’a Ravela należy do mniej znanych kompozycji artysty, a październikowy koncert w NFM będzie jedną z nielicznych okazji do wysłuchania jej na żywo.