„Fugi, wariacje i improwizacje” – barok i romantyzm na organach

Wielką atrakcją występu wybitnego organisty Juliana Gembalskiego będą jego improwizacje. Resztę programu wypełnią arcydzieła epoki baroku i romantyzmu – kompozycje Johanna Sebastiana Bacha, Césara Francka i Felixa Mendelssohna Bartholdy’ego.

Fantazja i fuga c-moll BWV 562 Bacha to mroczny i surowy utwór. Historia jego powstania jest dość zaskakująca. Pierwsze ogniwo – fantazja – zostało napisane przez kompozytora podczas pobytu w Weimarze w latach 1708–1717. Niedokończoną fugę dodano natomiast dużo później – w 1745 roku. Badacze nie są zgodni co do tego, czy rzeczywiście jest dziełem Bacha. Niektórzy stawiają hipotezy, że napisał ją jeden z jego uczniów bądź synów. Prawdopodobnie nigdy nie dowiemy się jak było naprawdę i dlaczego kompozycja ta nie została dokończona. Kolejnym dziełem w programie będzie I Sonata organowa f-moll op. 65 Mendelssohna Bartholdy’ego. Ten niemiecki twórca epoki romantyzmu należał do wielkich wielbicieli i popularyzatorów muzyki Bacha, który jeszcze na początku XIX stulecia był kompozytorem praktycznie zapomnianym. Sprowokowało to Hectora Berlioza do wypowiedzenia na temat Mendelssohna złośliwej i nie do końca trafnej uwagi, jakoby „zbyt wiele czasu spędził, studiując muzykę zmarłych”.

César Franck z kolei to twórca reprezentujący romantyzm. Ceniono go jako kompozytora, pedagoga i organistę, a miejscem jego zatrudnienia w tym charakterze była bazylika św. Klotyldy w Paryżu. W dziewiętnastowiecznej Francji dynamicznie rozwijano sztukę budowy organów, co wpłynęło także na styl przeznaczonych na ten instrument utworów, w tym na monumentalne dzieła Francka. Należy do nich Pièce héroïque FWV 37, które zabrzmi podczas koncertu. Programu dopełnią improwizacje Gembalskiego.