Dzieło na wskroś polskie – „Halka”

Najbardziej znana polska opera napisana przez Stanisława Moniuszkę. Dzięki niej życie kompozytora odmieniło się, a jego muzyka przyniosła mu wielki sukces.

Po premierze czteroaktowej wersji „Halki” w Warszawie w 1858 roku zyskał miano „ojca polskiej opery narodowej” i status jednego z najważniejszych polskich kompozytorów swoich czasów. Było to dla Moniuszki wielkim zaskoczeniem, ponieważ opera Halka powstała dziesięć lat wcześniej i przez całą dekadę nie zwróciła na siebie uwagi. Moniuszko stracił nadzieję, że uda mu się kiedykolwiek wyjść poza ramy prowincjonalnego Wilna, w którym zamieszkał po ślubie z Aleksandrą Müllerówną. Przypadek jednak sprawił, że spokojnie toczące się, przewidywalne życie mieszczańskiego kompozytora wrzuciło piąty bieg.

Mieszkając od 1849 roku w Wilnie, Stanisław Moniuszko cały czas starał się prezentować swoje kompozycje w innych miastach polskich. Szczególnie zależało mu na Warszawie, która miała wówczas zupełnie inny status niż zdegradowane Wilno, dlatego z tym większą radością jechał do stolicy Królestwa Polskiego, by w 1846 roku wystawić tam swoją „operetkę” pt. Loteria. Do wystawienia doszło, ale dzieło nie wzbudziło większego zainteresowania. Pokłosiem jednak tego pobytu była znajomość z Włodzimierzem Wolskim, modnym wówczas pisarzem, którą nawiązał w salonie artystycznym rodziny Łuszczewskich.

Spotkanie okazało się niezwykle owocne, gdyż szybko zapadła decyzja o wspólnej pracy nad dziełem operowym. Wolski wysłał Moniuszce niebawem gotowe libretto o zdradzonej przez panicza góralskiej dziewczynie, do którego Moniuszko rozpoczął pisanie muzyki. Dzieło najpierw w wersji dwuaktowej, miało premierę w Wilnie, w roku 1848. Wersja czteroaktowa, najbardziej znana, została zaprezentowana w Warszawie dziesięć lat później. Historia Halki opiera się na typowo romantycznym konflikcie wielkiej miłości i braku możliwości jej spełnienia. Premierą Halki rozpoczniemy świętowanie 200. rocznicy urodzin kompozytora.