Wrocławskie Fakty

WIDEO

WYWIAD

FELIETON

POLITYKA

SZUKAJ

Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Aktualności
  • Twoje miasto
    • Długołęka
    • Syców
  • Dolny Śląsk
  • Polityka
  • Sport
  • Kultura
  • Na sygnale
  • Komunikacja
Wrocławskie Fakty
  • Aktualności
  • Twoje miasto
    • Długołęka
    • Syców
  • Dolny Śląsk
  • Polityka
  • Sport
  • Kultura
  • Na sygnale
  • Komunikacja
Wrocławskie Fakty
Home Inne

„Dylematy wagonika” – rozwiązywane podobnie w różnych częściach świata

KK przez KK
28 kwietnia 2022
w Inne, Wiadomości
0
„Dylematy wagonika” – rozwiązywane podobnie w różnych częściach świata

Ludzie z kultur Wschodu, Zachodu i Południa nie różnią się za bardzo pod względem ocen moralnych dokonywanych w tzw. „dylematach wagonika” – potwierdziły duże międzynarodowe badania, prowadzone m.in. przez Polaków. Tym, co wpływa na ocenę moralną, jest za to kontekst dylematu.

Zespół badaczy sprawdził na mieszkańcach z 45 krajów, jak państwa Zachodu, Wschodu i Południa różnią się w swoim podejściu do sławnych już w filozofii moralności dylematów wagonika. Wniosek: nie bardzo się różnią. W badaniach zwrócono uwagę, jak bardzo w rozwiązywaniu dylematów ważny jest kontekst – choćby dotyczący użycia siły fizycznej. Wyniki badań ukazały się w „Nature Human Behaviour”.

To dobrze. Gdyby mieszkańcy różnych części świata nie zgadzali się co do tego, co jest dobre, a co złe – konflikty byłyby nie do uniknięcia – komentuje  jeden z wielu autorów publikacji prof. Michał Białek z Uniwersytetu Wrocławskiego.

DOKĄD ZMIERZA TEN WAGONIK?

Rozpędzony wagon pociągu, któremu zepsuły się hamulce, gna po torach. Na jego drodze znajduje się pięciu nieświadomych niczego robotników, których wagonik zaraz zabije. Ty obserwujesz tę sytuację i jedyne, na co masz czas, to pociągnięcie za dźwignię, która przestawi zwrotnicę. Wiesz, że wtedy wagonik nie uderzy w robotników, ale wjedzie na boczny tor, gdzie jednak znajdują się dwaj inni robotnicy. I to oni wtedy niechybnie zginą.

Czy moralnie dopuszczalna jest zmiana zwrotnicy i poświęcenie życia dwóch osób, aby uratować pięć innych żyć? Czy może bardziej moralne byłoby nieruszanie wajchy i nieangażowanie się w ten tragiczny bieg wydarzeń, aby nie mieć na sumieniu życia dwóch osób? To jeden ze scenariuszy, w którym mieli się postawić badani.

W dylemacie tym jednak poświęcenie czyjegoś życia jest dość abstrakcyjne: to tylko ruch dźwignią. Dlatego analizowano też wersję dylematu, w której poświęcając czyjeś życie, trzeba bezpośrednio użyć siły fizycznej. Dlatego w drugim scenariuszu – analizowanym w „Nature Human Behaviour” – widzisz zbliżający się wagonik, który zaraz zabije pięć osób. Stoisz jednak na wiadukcie nad trasą tego wagonu, a obok ciebie stoi ktoś, kto waży znacznie więcej niż ty. Wiesz, że tylko jeśli zepchniesz tę osobę pod koła wagonu, pociąg się zatrzyma i nie przejedzie pięciu osób (Ty zaś ważysz za mało, więc wiesz, że poświęcenie własnego życia nic tu nie da). Czy w tym wypadku pchnięcie kogoś pod pociąg może być etyczne?

CO TRZECI NIE TKNIE DŹWIGNI, CO CZWARTY ZRZUCI NA TORY

Michał Białek podsumowuje, że na całym świecie odpowiedzi uzyskiwane w tych dwóch pytaniach są podobne: około dwóch trzecich badanych zgadza się, żeby przekierować wagon na boczny tor i poświęcić dwa życia dla pięciu osób. Natomiast tylko około jednej czwartej badanych deklaruje, że słusznie będzie wepchnąć na tory jedną osobę, aby ocalić pięć żyć.

Zatem niezależnie od tego, z jakiej części świata się pochodzi, użycie siły fizycznej, by poświęcić życie postronnej osoby, będzie oceniane surowiej niż użycie w tym celu przekładni.

CZY CEL UŚWIĘCA ŚRODKI?

Prof. Michał Białek tłumaczy, że dylematy wagonika mają za zadanie pokazać różnice między dwoma podejściami do moralności. Podejście utylitarne zakłada szacowanie długofalowych zysków i strat danego działania. Według tego sposobu kalkulacji bardziej moralne jest działanie, które ocali więcej żyć. Dlatego bardziej opłaca się przekierować wagonik na drugi tor – lub zrzucić na tory sąsiada. Drugie podejście – deontologiczne – zakłada tymczasem, że nie można „po trupach dążyć do celu”. Nie jest więc etyczne doprowadzenie do śmierci osób postronnych – nawet, jeśli miałoby to uratować więcej osób.

Naukowiec zwraca uwagę, że to, które podejście do danego konfliktu się wybierze, zależy w dużej mierze od tego, w jakim kontekście zostanie przedstawione dane działanie. Jak opowiada – kiedy oceniamy, czy dany czyn jest etyczny, czy nie – „ważymy” zwykle, jak ma się on do chęci pomagania innym i niechęci do czynienia krzywdy. Niekiedy jednak ważenie jest wrażliwe na kontekst. I to wyraźnie pokazuje – na dużej próbie badawczej – nowa publikacja.

To, jak zmiana narracji wpływa na ocenę moralną, widać choćby na przykładzie narracji o wojnach – wskazuje prof. Michał Białek z Uniwersytetu Wrocławskiego. I tak na przykład większość ludzi potępiłaby decyzję, by zbombardować miasto i zabić kilkadziesiąt tysięcy osób, podjętą po to, aby zastraszyć wroga i szybko zakończyć wojnę, która w dłuższym okresie pochłonęłaby jeszcze więcej żyć. Natomiast większość osób poparłoby już zbombardowanie w czasie wojny fabryki broni na terenie wroga, wiedząc, że w tym działaniu zginęłoby kilkadziesiąt tysięcy osób z okolicznych miejscowości.

Skutek w obu scenariuszach jest ten sam: śmierć kilkudziesięciu tysięcy cywili. W pierwszym scenariuszu krzywda cywili jest jednak drogą do celu, a w drugim przykładzie – „jedynie” skutkiem ubocznym. Ale to właśnie ten kontekst wpływa na ocenę etyczności danej decyzji – komentuje naukowiec i dodaje Nasze badania pokazują, że wszyscy – niezależnie od części świata – mamy te same klawisze, sterujące naszymi decyzjami moralnymi. I niestety ktoś, kto je pozna, może na nich zagrać takie melodie, jakie mu się spodobają.

Wyniki badania opublikowane w „Nature Human Behaviour” nie są dla naukowców zaskoczeniem. To udana replikacja przeprowadzonych kilka lat temu innych międzykulturowych badań, które dały podobne wnioski. Jesteśmy więc w tym samym punkcie, co dotąd. Tylko dzięki tym nowym badaniom mocniej w nim stoimy – komentuje prof. Michał Białek.

Ludwika Tomala

Poprzez: PAP MediaRoom / Nauka w Polsce

Tagi: PAPspołeczeństwo
UdostępnijUdostępnijUdostępnij
Poprzedni wpis

„Lechia” czeka na bardzo nowoczesny stadion – inwestycja w Dzierżoniowie postępuje zgodnie z planem [VIDEO]

Następny wpis

Rusza rewitalizacja linii kolejowej przejętej przez samorząd województwa

Następny wpis
Rusza rewitalizacja linii kolejowej przejętej przez samorząd województwa

Rusza rewitalizacja linii kolejowej przejętej przez samorząd województwa

Dodaj komentarz Anuluj pisanie odpowiedzi

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Zobacz jeszcze

  • Najnowsze
  • Komentowane
  • Popularne
Oświadczenie policji w sprawie interwencji na Psim Polu. “Wymachiwał nożem w kierunku funkcjonariuszy”

Bardzo młoda naga kobieta znaleziona pod blokiem na Legnickiej

21 kwietnia 2022
Już jutro otwarcie nowej galerii handlowej. Będą promocje dla pierwszych klientów

Już jutro otwarcie nowej galerii handlowej. Będą promocje dla pierwszych klientów

11 maja 2022
Powstaje drugi największy budynek we Wrocławiu. Na szczycie znajdzie się punkt widokowy [ZDJĘCIA]

Powstaje drugi największy budynek we Wrocławiu. Na szczycie znajdzie się punkt widokowy [ZDJĘCIA]

21 kwietnia 2022
O włos od tragedii. 5-letnie dziecko niemal wbiegło pod samochód [NAGRANIE]

O włos od tragedii. 5-letnie dziecko niemal wbiegło pod samochód [NAGRANIE]

7 kwietnia 2022
Lokatorzy TBS Wrocław oburzeni! Zapłacą więcej nie tylko za czynsz

Lokatorzy TBS Wrocław oburzeni! Zapłacą więcej nie tylko za czynsz

97
TBS Wrocław serwuje podwyżki, ale nadal sponsoruje koszykarski Śląsk. Mieszkańcy oburzeni

TBS Wrocław serwuje podwyżki, ale nadal sponsoruje koszykarski Śląsk. Mieszkańcy oburzeni

84
Mieszkańcy TBS Wrocław wychodzą na ulice! Spółka przeznacza miliony na promocję i podnosi czynsz?

Mieszkańcy TBS Wrocław wychodzą na ulice! Spółka przeznacza miliony na promocję i podnosi czynsz?

68
Mieszkańcy TBS nie mają lekko! Czynsz poszedł w górę, a spółka przeznaczyła ponad pół miliona na nagrody

Mieszkańcy TBS nie mają lekko! Czynsz poszedł w górę, a spółka przeznaczyła ponad pół miliona na nagrody

67
Nieoficjalnie: Mirosława Stachowiak Różecka nie będzie już szefową okręgu wrocławskiego PiS. Kto ją zastąpi?

Nieoficjalnie: Mirosława Stachowiak Różecka nie będzie już szefową okręgu wrocławskiego PiS. Kto ją zastąpi?

28 czerwca 2022
Kotowicz odejdzie ze Śląska Wrocław? Może zagrać z Vackiem [TRANSFERY]

Kotowicz odejdzie ze Śląska Wrocław? Może zagrać z Vackiem [TRANSFERY]

28 czerwca 2022
Dzień ochłodzenia…, ale od jutra powrót upałów. W weekend jest szansa na chłodniejszy oddech… [PROGNOZA POGODY]

Dzień ochłodzenia…, ale od jutra powrót upałów. W weekend jest szansa na chłodniejszy oddech… [PROGNOZA POGODY]

28 czerwca 2022
Tych przejść dla pieszych trudno niezauważyć – rusza akcja „Bezpieczna droga do szkoły”

Zmiany organizacji ruchu na kliku wrocławskich ulicach

28 czerwca 2022

Ostatnie aktualności

Nieoficjalnie: Mirosława Stachowiak Różecka nie będzie już szefową okręgu wrocławskiego PiS. Kto ją zastąpi?
Blisko Wrocławia

Nieoficjalnie: Mirosława Stachowiak Różecka nie będzie już szefową okręgu wrocławskiego PiS. Kto ją zastąpi?

28 czerwca 2022
Kotowicz odejdzie ze Śląska Wrocław? Może zagrać z Vackiem [TRANSFERY]
Sport

Kotowicz odejdzie ze Śląska Wrocław? Może zagrać z Vackiem [TRANSFERY]

28 czerwca 2022
Dzień ochłodzenia…, ale od jutra powrót upałów. W weekend jest szansa na chłodniejszy oddech… [PROGNOZA POGODY]
Blisko Wrocławia

Dzień ochłodzenia…, ale od jutra powrót upałów. W weekend jest szansa na chłodniejszy oddech… [PROGNOZA POGODY]

28 czerwca 2022
Tych przejść dla pieszych trudno niezauważyć – rusza akcja „Bezpieczna droga do szkoły”
Komunikacja

Zmiany organizacji ruchu na kliku wrocławskich ulicach

28 czerwca 2022
Iga Świątek z szybkim awansem! Polka w drugiej rundzie Wimbledonu!
Sport

Iga Świątek z szybkim awansem! Polka w drugiej rundzie Wimbledonu!

28 czerwca 2022
Realia w schroniskach dla zwierząt. “Oddają przestraszonego 18 letniego staruszka. Rodzina go nie chce…”.
Blisko Wrocławia

Realia w schroniskach dla zwierząt. “Oddają przestraszonego 18 letniego staruszka. Rodzina go nie chce…”.

28 czerwca 2022

WrocławskieFakty.pl - wiarygodne informacje z Wrocławia i regionu. Sprawdzone fakty i opinie.

Social Media

Polityka prywatności
Redaktor naczelny: Piotr Krejner

Kategorie

  • Biznes
  • Blisko Wrocławia
  • Długołęka
  • Dolny Śląsk
  • Dzieje się
  • Felieton
  • Inne
  • Komunikacja
  • Kultura
  • Na sygnale
  • Oświadczenie
  • Polityka
  • Polityka dla Ludzi
  • Rozkład Jazdy
  • Samorząd
  • Sport
  • Syców
  • Ważne
  • Wiadomości
  • Wideo/Galerie
  • Wrocław
  • Wywiad

Ostatnie aktualności

Nieoficjalnie: Mirosława Stachowiak Różecka nie będzie już szefową okręgu wrocławskiego PiS. Kto ją zastąpi?

Nieoficjalnie: Mirosława Stachowiak Różecka nie będzie już szefową okręgu wrocławskiego PiS. Kto ją zastąpi?

28 czerwca 2022
Kotowicz odejdzie ze Śląska Wrocław? Może zagrać z Vackiem [TRANSFERY]

Kotowicz odejdzie ze Śląska Wrocław? Może zagrać z Vackiem [TRANSFERY]

28 czerwca 2022
Brak wyników
Zobacz wszystkie wyniki
  • Aktualności
  • Twoje miasto
    • Długołęka
    • Syców
  • Dolny Śląsk
  • Polityka
  • Sport
  • Kultura
  • Na sygnale
  • Komunikacja

© 2022 WroclawskieFakty.pl

Drogi użytkowniku
Po zapoznaniu się z niniejszą informacją, poprzez kliknięcie na „Przejdź do serwisu” lub zamknięcie tego okna zgadzasz się na to, aby Twoje dane osobowe były przetwarzane
w taki sposób jaki został omówiony w regulaminie oraz niniejszej polityce (https://wroclawskiefakty.pl/polityka-prywatnosci)

PRZEJDŹ DO SERWISU
Privacy & Cookies Policy

Privacy Overview

This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these cookies, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are as essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may have an effect on your browsing experience.
Necessary
Always Enabled
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
SAVE & ACCEPT