O tym jak ważna jest walka ze smogiem i jakość powietrza, którym oddychamy na co dzień dyskutowano podczas spotkania konsultacyjnego, które odbyło się w Szczawnie Zdroju z inicjatywy wiceministra klimatu Ireneusza Zyski.
Rola samorządów w batalii o czyste powietrze jest kluczowa. To my – samorządowcy – mamy najlepsze rozeznanie jaka jest skala problemu na naszym terenie, a także coraz lepsze narzędzia, żeby mu się przeciwstawić. Jeśli chcemy być skuteczni nasze działania muszą być wsparte przez instytucje centralne. Tylko ścisła współpraca może zakończyć się sukcesem. Taka współpraca jest, a równoległe wdrażanie rządowych i wojewódzkich programów daje nadzieję, że skala problemów będzie się sukcesywnie zmniejszać – stwierdził na wstępie wicemarszałek Dolnego Śląska Grzegorz Macko.
Podstawowym narzędziem samorządu województwa w walce o czyste powietrze są programy ochrony powietrza. Obecnie obowiązującym programem ochrony powietrza w województwie dolnośląskim jest uchwała przyjęta przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego w 2014 r. Termin realizacji działań naprawczych w ww. programie ochrony powietrza został określony do 2023 r.
W programie tym jako przyczynę występowania ponadnormatywnych stężeń zanieczyszczeń (pyłu i benzo(a)pirenu), wskazano tzw. niską emisję czyli emisję z przydomowych kotłowni i pieców opalanych paliwem stałym. Działania naprawcze określone w programie, w celu wyeliminowania przyczyny tych przekroczeń, to wymiana ogrzewania na ekologiczne, wzrost efektywności energetycznej miast, czyszczenie ulic na mokro i przede wszystkim edukacja ekologiczna.
Uzupełniając program ochrony powietrza, dolnośląski sejmik podjął w roku 2017 trzy odrębne uchwały antysmogowe:
Uchwałę dla Wrocławia – zakazująca od 1 lipca 2028 r. opalania budynków paliwami stałymi;
Uchwałę dla dolnośląskich uzdrowisk – zakazująca w większości z nich od 1 lipca 2028 r. opalania budynków paliwami stałymi;
Uchwałę dla pozostałej części województwa dolnośląskiego –– przy dalszym opalaniu węglem, obowiązek przejścia od 1 lipca 2028 roku na nowoczesne, niskoemisyjne kotły, spełniające wymóg klasy 5.
Dodatkowo w 2017 roku powołany został wojewódzki „Zespół roboczy ds. jakości powietrza i efektywności energetycznej w województwie dolnośląskim”, w którego skład wchodzą naukowcy, samorządowcy, urzędnicy i działacze społeczni, a jego zadaniem jest wypracowywanie kolejnych rekomendacji służących poprawie jakości powietrza.
Do tej pory, na działania dotyczące eliminacji tak zwanej „emisji kominowej”, przeznaczyliśmy z Regionalnego Programu Operacyjnego łącznie ponad 655 mln zł – mówi wicemarszałek Grzegorz Macko.
Wymiana źródeł ciepła to nie jedyne działania wspierane przez zarząd województwa środkami unijnymi. Do tej pory ogłoszono 10 konkursów na projekty dot. termomodernizacji wielorodzinnych budynków mieszkalnych oraz obiektów użyteczności publicznej. W sumie w ich ramach wpłynęły 362 wnioski o dofinansowanie, a realizowanych jest 242 projekty, które otrzymały dofinansowanie z UE w wysokości ponad 365 mln zł. Dodatkowo ponad 40 mln zł. zostało przeznaczonych na wsparcie projektów termomodernizacyjnych w postaci niskooprocentowanych pożyczek. Na terenie naszego województwa ich dysponentem jest Alior Bank.
W ostatnich latach samorząd województwa wspierał także inwestycje w OZE. Zorganizowano konkursy dla instalacji „przemysłowych” ale i również mikroinstalacji dla osób fizycznych. Łączna wartość dofinansowania przekroczyła 105 mln zł. W ramach działania „Efektywność energetyczna w MŚP” wsparte zostały też inwestycje dla przedsiębiorstw na kwotę 36 mln zł (łącznie 58 projektów). Z zawartych do tej pory umów o dofinansowanie wynika, że pieniądze przeznaczane na ten cel pozwolą na termomodernizację 682 budynków, w których oszczędność energii wyniesie minimum 25%. W sumie daje to 1 milion 127 tysięcy metrów kwadratowych powierzchni użytkowej poddanej termomodernizacji. Wymienionych zostanie również 738 źródeł ciepła, a także wspartych zostało blisko 1600 instalacji OZE do produkcji prądu i 571 do produkcji ciepła.
Gospodarzem spotkania, które miało miejsce w ubiegłym tygodniu, był burmistrz Szczawna Zdroju Marek Fedoruk, a uczestniczyli w nim dolnośląscy samorządowcy wszystkich szczebli. Wśród gości znaleźli się również Ireneusz Zyska – Sekretarz Stanu, Pełnomocnik Rządu ds. Odnawialnych Źródeł Energii, Piotr Woźny – Prezes Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Robert Zasina – Prezes Zarządu TAURON Dystrybucja S.A. Uczestnicy konferencji rozmawiali o planowanych zmianach w programie „Czyste Powietrze”, ale również o stanie wdrażania programu „Mój Prąd”.
Najnowszym narzędziem w walce o czyste powietrze jest kampania informacyjna, która ruszyła z końcem stycznia tego roku i potrwa do końca marca. Celem kampanii jest uświadomienie społeczeństwa o szkodliwym oddziaływaniu zanieczyszczonego powietrza na zdrowie człowieka i środowisko naturalne oraz przypominanie o nałożonych na mieszkańców Dolnego Śląska obowiązkach określonych w uchwałach antysmogowych.
Efektem kampanii ma być dotarcie z informacjami dot. problemu zanieczyszczenia powietrza do co najmniej 25% społeczności Dolnego Śląska i w efekcie zwiększenie świadomości i wiedzy mieszkańców w zakresie obowiązujących przepisów prawa, które wynikają z uchwał antysmogowych.
Hasło kampanii to „Wybierz czyste zasady!”. Jest pewną grą słów, w której czystość powietrza łączona jest z właściwymi postawami społecznymi i moralnymi. Ma zachęcać do prawidłowych i zgodnych z obowiązującym prawem postaw mieszkańców województwa dolnośląskiego przy ogrzewaniu swoich domów tak, aby ograniczyć powstawanie szkodliwych zanieczyszczeń powietrza, a także zjawiska smogu. Ma też mobilizować do działania i świadomego wyboru. Bezpośredni zwrot w haśle podkreśla fakt, że każdy z nas ma wpływ na to, co robi.
Portal www.czystezasady.pl to strona internetowa kampanii, kierowana do mieszkańców Dolnego Śląska, na której znajdują się m.in. materiały kampanijne, informacje o możliwościach dofinansowania wymiany kotłów, kontakt do doradców energetycznych, treść dolnośląskich uchwał antysmogowych oraz odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące uchwał antysmogowych.
Ważnym elementem strony internetowej kampanii jest aplikacja „klasyfikator antysmogowy” – test w formie quizu – w którym każdy Dolnoślązak, po anonimowym udzieleniu odpowiedzi na kilka zamkniętych pytań, uzyska precyzyjną informację jakie wymagania stawiają przed nim uchwały antysmogowe;
konto FB kampanii – stanowi źródło aktualności, porad, dobrych praktyk i informacji na temat zanieczyszczenia powietrza na Dolnym Śląsku i uchwał antysmogowych;
plakaty antysmogowe – nośnik kampanii rozsyłany do wszystkich dolnośląskich gmin i powiatów z listem od Marszałka Województwa Dolnośląskiego Cezarego Przybylskiego. Plakaty, w nakładzie ponad 11 tys. egzemplarzy, mają zostać rozdystrybuowane w miejscach użyteczności publicznej – takich jak urzędy, szkoły czy przychodnie;
spoty telewizyjne – to dwa różne 30-sekundowe filmy edukacyjne, emitowane w TVP Wrocław w łącznej liczbie 400, prezentujące właściwe zachowania mieszkańców na rzecz zmniejszenia zjawiska zanieczyszczenia powietrza na Dolnym Śląsku;
spoty radiowe – to dwa 30-sekundowe spoty edukacyjne prezentujące właściwe zachowania mieszkańców na rzecz zmniejszenia zjawiska zanieczyszczenia powietrza na Dolnym Śląsku;
animacja antysmogowa – edukacyjna animacja w formie komiksowej, która odtwarzana będzie bez dźwięku w pociągach Kolei Dolnośląskich i kinach DCF.
