Narodowy Bank Polski emituje srebrne monety kolekcjonerskie poświęcone operacji wojskowej z lipca 1944 r., której celem było wyzwolenie Wilna.
NBP poinformował, że od ubiegłego tygodnia dostępne są w sprzedaży srebrne monety kolekcjonerskie „80. rocznica operacji Armii Krajowe „Ostra Bram”. Moneta o nominale 10 zł jest wykonana ze srebra o próbie Ag 999, ma średnicę 32,00 milimetry i masę 14,14 grama. Jej nakład wynosi do 10 000 sztuk. Monety będzie można nabyć we wszystkich Oddziałach Okręgowych NBP i w sklepie internetowym Kolekcjoner w cenie 220 zł. Więcej informacji można znaleźć w folderze emisyjnym. Na rewersie monety znajdują się wizerunki mjr. Macieja Kalenkiewicza „Kotwicza” i ppłk. Aleksandra Krzyżanowskiego „Wilka” oraz orzeł wojskowy Armii Krajowej. Na awersie umieszczono symbol Polski Walczącej.
Operacja „Ostra Brama” była częścią akcji „Burza” określanej jako polskie powstanie strefowe. Koncepcję operacji przygotował mjr Maciej Kalenkiewicz „Kotwicz”, cichociemny. Przedstawił ją 15 kwietnia 1944 r. na naradzie komendy Okręgu Wileńskiego AK poświęconej akcji powstańczej. Szczegółowy plan został opracowany przez sztab komendanta Okręgu Wileńskiego AK ppłk. Aleksandra Krzyżanowskiego „Wilka”. Głównym celem militarnym było zdobycie Wilna własnymi siłami, politycznym natomiast – zamanifestowanie polskości Wileńszczyzny i wystąpienie oddziałów AK w roli gospodarzy wobec wkraczających oddziałów Armii Czerwonej.
W związku z przyspieszeniem terminu akcji tylko część polskich sił wzięła udział w uderzeniu na Wilno nocą z 6 na 7 lipca 1944 r. W walkach uczestniczyły dwa z pięciu zgrupowań partyzanckich z Okręgów Wileńskiego i Nowogródzkiego liczące nieco ponad 4 tys. żołnierzy. Były to: Zgrupowanie nr 1, którym dowodził mjr Antoni Olechnowicz „Pohorecki”, składające się z 3, 8 i 13 brygady wileńskiej oraz III i V batalionu 77 Pułku Piechoty z Okręgu Nowogródzkiego, i dowodzone przez mjr. Czesława Dębickiego „Jaremę” Zgrupowanie nr 3, w którym znalazły się 9 i 12 brygada oraz I i VI batalion z nowogródzkiego 77 Pułku Piechoty AK. W walkach brało udział także około 1,5 tys. żołnierzy garnizonu wileńskiego AK. Na północ od miasta walczyło z kolei Zgrupowanie nr 2 pod komendą mjr. Mieczysława Potockiego „Węgielnego” w składzie pięciu brygad wileńskich (1, 2, 4, 23 i 36), liczące blisko 3 tys. żołnierzy. 12 lipca 1944 r. podjęło ono walkę z niemieckimi siłami wycofującymi się z Wilna i stoczyło z nimi bój w rejonie miejscowości Nowosiółki oraz Krawczuny. W sumie w walkach o miasto toczonych od 6 do 13 lipca 1944 r. wzięło udział od 5,5 do 8 tys. żołnierzy AK, poległo w nich około 500, a kilkuset odniosło rany.
W trakcie walk doszło do taktycznego współdziałania sił AK z jednostkami 3 Frontu Białoruskiego Armii Czerwonej dowodzonego przez gen. Iwana Czerniachowskiego. Cztery dni po zakończeniu operacji NKWD podstępnie aresztowało ppłk. Aleksandra Krzyżanowskiego „Wilka”, a także oficerów AK wezwanych na naradę z dowództwem sowieckim w Boguszach, która miała dotyczyć dalszego współdziałania. Następnie rozpoczęło się rozbrajanie oddziałów AK zgromadzonych pod Wilnem. W wyniku tych działań do obozów trafiło ponad 6 tys. żołnierzy AK. 650 oficerów uwięziono w obozie w Riazaniu, pozostałych w Miednikach Królewskich. Był to początek zaplanowanej i konsekwentnie realizowanej sowieckiej akcji wyniszczania struktur polskiego podziemia niepodległościowego, które działały na wschodnich terenach II RP.
Poprzez: nbp.pl
