Emerytury dla obywateli Ukrainy w oparciu o umowę Polska – Ukraina

Jeżeli ktoś pracował w Polsce i Ukrainie po osiągnięciu wieku emerytalnego będzie mógł wystąpić o „podwójną” emeryturę. Polska ma podpisaną umowę o zabezpieczeniu społecznym z Ukrainą, która weszła w życie w styczniu 2014 r. Zapisy umowy mówią o tym, że osoba, która pracowała i podlegała ubezpieczeniom społecznym w Polsce i na Ukrainie, emeryturę może uzyskać zarówno z Polski, jak i z Ukrainy. Zasada ta dotyczy zarówno obywateli polskich jak i ukraińskich.

Oczywistym jest, że osoba ta musi spełnić warunki wymagane do nabycia prawa do świadczenia w obydwu tych państwach. Jeśli do nabycia prawa do emerytury lub renty przepisy danego państwa wymagają posiadania określonej długości okresów ubezpieczenia, instytucja ustalająca uprawnienia do świadczeń w danym państwie uwzględnia również okresy przebyte w drugim państwie – stronie umowy. Co ważne okresy te nie mogą się pokrywać.

Polsko-ukraińska umowa o zabezpieczeniu społecznym została zawarta na analogicznych zasadach jak inne tego typu dwustronne umowy zawarte przez stronę polską. Zapisy umowy ułatwiają otrzymanie emerytury lub renty, osobom, które pracowały legalnie w obydwu krajach zarówno Polakom jak i Ukraińcom.

Która instytucja przyzna emeryturę lub rentę, jeśli ktoś pracował zarówno w Polsce jak i na Ukrainie?

– W takiej sytuacji można otrzymywać dwie emerytury lub renty – od nas oraz z ukraińskiej instytucji ubezpieczeniowej. Muszą być jednak spełnione warunki do przyznania tych świadczeń, które są określone w przepisach obowiązujących w Polsce oraz na Ukrainie – mówi Iwona Kowalska-Matis Regionalny Rzecznik Prasowy ZUS na Dolnym Śląsku. – My wypłacimy emeryturę lub rentę za okresy ubezpieczenia w Polsce, natomiast ukraińska instytucja wypłaci świadczenie za okresy pracy na Ukrainie – wyjaśnia Kowalska-Matis.

Podobne uprawnienie przysługuje Polakom mieszkającym na Ukrainie i w innych krajach, z którymi Polska zawarła umowy oraz na obszarze Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Pamiętać należy, że zasada równego traktowania stron, na której oparta jest umowa, zobowiązuje Polskę do uwzględnienia uprawnień obywateli państwa trzeciego w takim samym zakresie jak robi to państwo będące stroną umowy. Inną zasadą, na której oparto tę i inne tego typu umowy dwustronne, jest zasada sumowania okresów emerytalnych. Pozwala ona na uwzględnienie okresów zatrudniania przy nadaniu uprawnień np. do minimalnej emerytury. W takim przypadku zsumowane zostaną polskie i ukraińskie okresy pracy, ale – co bardzo istotne – wyrównanie świadczenia do kwoty minimalnej emerytury nastąpi od kwoty zsumowanych świadczeń wypracowanych w Polsce i na Ukrainie.

Rzeczniczka dodaje, że dzięki postanowieniom umowy możliwe jest transferowanie świadczeń dla osób pobierających ukraińską emeryturę czy rentę a obecnie mieszkających w Polsce, na ich rachunki bankowe w Polsce  lub analogicznie świadczenie z Polski na rachunek bankowy na Ukrainie.

Warto zaznaczyć, że koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego w UE na podobnych zasadach pozwala Polakom na korzystanie z sumowania okresów przepracowanych w Polsce i w Unii Europejskiej. Mimo dużych różnić w poziomie wynagrodzeń i świadczeń między poszczególnymi krajami nie zaobserwowano masowego wykorzystywania tego mechanizmu do korzystania z wyższych świadczeń poza granicami kraju.

WAŻNE!

Jeśli obywatel Ukrainy wystąpi w Polsce o emeryturę lub rentę, ale jego polski staż ubezpieczenia okaże się zbyt krótki, aby nabył prawo do polskiego świadczenia, wówczas zostaną przez ZUS doliczone ukraińskie okresy ubezpieczenia. W przypadku, gdy do ZUS wpłynie wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy, ale obywatel Ukrainy stał się niezdolny do pracy w czasie ubezpieczenia na Ukrainie uznamy ten warunek za spełniony. Jeśli osoba pochodząca z Ukrainy już ma emeryturę lub rentę z ZUS, a zamieszka na Ukrainie wypłata z Polski może wpływać na rachunek bankowy w Ukrainie. Nie trzeba też składać dwóch oddzielnych wniosków o emeryturę lub rentę, jeśli ktoś pracował w Polsce i na Ukrainie. Wniosek składa się tylko w państwie, w którym obecnie cudzoziemiec mieszka. Jeśli mieszka w Polsce składa wniosek do ZUS a my prześlemy go do ukraińskiej instytucji ubezpieczeniowej. Umożliwiają nam to przepisy umowy z Ukrainą.

Data złożenia wniosku w naszej placówce jest datą złożenia wniosku o ukraińskie świadczenie i odwrotnie. Instytucja ukraińska uzna datę złożenia wniosku w Polsce, a my uznamy datę złożenia wniosku na Ukrainie. ZUS przyjmie wniosek wraz z innymi dokumentami, także jeśli są one sporządzone w języku ukraińskim.

Gdzie złożyć wniosek

Wnioski o emerytury lub renty osób, które pracowały, pracują lub mieszkają na Ukrainie, rozpatruje:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Rzeszowie Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych

Al. Piłsudskiego 12, 35-075 Rzeszów

Jeśli ktoś mieszka w Polsce, wniosek może złożyć:

• Bezpośrednio w Oddziale ZUS w Rzeszowie, który będzie rozpatrywał wniosek,
• w tej naszej placówce ZUS, która jest najbliżej miejsca zamieszkania; wówczas ta placówka przekaże wniosek do Oddziału ZUS w Rzeszowie,
• przez Platformę Usług Elektronicznych (PUE) – na stronie www.zus.pl . Jednak dokumenty, które dołącza się do wniosku, trzeba złożyć w formie papierowej w naszej placówce albo wysłać je do ZUS pocztą.

Jeśli ktoś mieszka w Ukrainie wniosek o emeryturę lub rentę z ZUS należy złożyć w Głównym Zarządzie Funduszu Emerytalnego Ukrainy w Obwodzie Lwowskim Wydział Rent Zagranicznych, ul. Metropolity Andrieja 10, 79016 m. Lwów, Ukraina

Więcej informacji: https://www.zus.pl/swiadczenia/emerytury-i-renty-dla-osob-pracujacych/zamieszkalych-za-granica/zasady-przyznawania-emerytur-i-rent-dla-osob-pracujacych-w-panstwach-umownych/umowa-z-ukraina-o-zabezpieczeniu-spolecznym

Nieco statystyk za rok 2021.

• Miesięcznie Ukraina przekazywała do Polski 19 emerytur,
• W ciągu całego 2021 roku przekazała na polskie rachunki bankowe kwotę 12 600 USD
• Przeciętna wysokość wypłacanej z Ukrainy emerytury to 54,63 USD
• Polska w 2021 roku przekazała do państw, z którymi ma podpisane umowy dwustronne o zabezpieczeniu społecznym (z wyjątkiem Wlk. Brytanii, państw UE, EFTA) w tym do Ukrainy: 25 140 emerytur, na globalną kwotę 411 815,4,
• Przeciętna wypłacana przez ZUS emerytura wynosiła: 1 365,05 zł

informacja prasowa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych